Het Timmerhuis is een geweldige combinatie van oud en nieuw. Het mooie wederopbouwpand werd namelijk in 2015 uitgebreid met “een wolk van staal en glas”.
Stadstimmerhuis
In de jaren 50 heet het gebouw nog Stadstimmerhuis. Een verwijzing naar het oude beroep van stadstimmerman; iemand die niet alleen timmerman maar ook architect was en plannen maakte voor stadsuitbreiding. En dat was ook precies wat hier gebeurde, want op deze plek werd vanaf 1953 de wederopbouw van Rotterdam geleid. Gemeentearchitect Koop ontwierp het strakke en ritmische gebouw met puntdak en schoorstenen. Het gebouw lijkt daardoor traditionalistisch maar het is moderner dan je denkt, want het heeft een betonskelet. Daaroverheen zit een laag baksteen met natuurstenen details. In de jaren 70 volgde een iets minder mooie aanbouw. Die werd gelukkig gesloopt en op die plek kwam in 2015 de nieuwbouw van OMA, het bureau van Rem Koolhaas. Op dat moment werd het gebouw omgedoopt tot Timmerhuis.
Nieuwbouw
Een wolk van staal en glas, zo noemt de architect Reinier van de Graaf het zelf graag. En het is ook echt heel gaaf gedaan; je ziet een stapel glazen kubussen die gedragen worden door twee stalen poten, waardoor ze wel lijken te zweven. En, net als een wolk, ogen ze op een mooie dag wit, en op een grauwe dag grijs. Het hypermoderne gebouw past gek genoeg prima bij zijn historische buurpanden, zoals het voormalige postkantoor en het stadhuis. En binnen zijn oud en nieuw ook mooi verweven; de staalconstructie gaat goed samen met de bakstenen muren van het wederopbouwpand. OMA deed ook inrichting en bespaarde daarbij bepaald niet op de kosten…vooral het meubilair is luxe! In het gemeentekantoor zie je leuke details. Bij elk ontmoetingspunt ligt een tapijt, bijvoorbeeld met een plattegrond van Rotterdam. Samen met de bijzondere vloeren en gordijnen vormen zij de voornaamste aankleding, want Rem Koolhaas is niet zo van decoratie. Planten zijn bijvoorbeeld ook niet te vinden in het gebouw.
Het Huisje van Sluijmer is een hypermodern gebouw van staal en glas, midden in het historische centrum van Utrecht.
Het huisje
Het huis staat op een stukje grond van maar drie bij vijf meter en is toch 117 vierkante meter groot. De kamers zijn verspreid over zeven verdiepingen en om te voorkomen dat je je een breuk loopt, zijn er twee keukens, twee badkamers en op drie verdiepingen toiletten. Helemaal bovenin zit de slaapkamer waar je door het glazen plafond de sterren kunt zien. Omdat het huis zo klein is, heeft de architect ook de meubels in het ontwerp meegenomen. Precies passend: een eettafel met stoelen in de keuken, een bed in de slaapkamer, een bureau in de werkkamer. Meer plek is er niet, dus alles ligt vast. Onder het huis zit werfkelder (van maar liefst 55 m2) waarin de woonkamer is gemaakt, daar kijk je door de glazen pui uit op de Drift.
Geliefd of niet?
Het heeft wel een tijd geduurd voordat het huis er stond. Toen in 1940 op deze hoek een huis werd afgebroken, mocht er tientallen jaren niet gebouwd worden omdat de gemeente plannen had. Toen die uiteindelijk niet doorgingen, kwam het architectenbureau Sluijmer en Van Leeuwen met een plan: het wilde op het kleine stukje grond een modern huis bouwen. Omwonenden waren niet meteen enthousiast: een een huis van staal en glas in deze mooie straat met historische huizen? En zo ontstond een jarenlange juridische strijd. Lang verhaal kort, in 2002 gaf de Raad van State toestemming om het moderne pand neer te zetten. Overigens kreeg het huis later wel waardering: in 2003 ontving architectenbureau de AD/UN Publieksprijs.
De opvallende, kleurrijke kubuswoningen uit 1984 worden nog steeds bewoond. En er is een leuke museumwoning die je kunt bezoeken, de Kijk-Kubus.
Architectuur kubuswoningen
De gemeente wil dat de woningen een speelse bouwstijl krijgen, omdat de stad op dat moment al zoveel zakelijke architectuur heeft. En daarom gaat de opdracht naar Piet Blom die eerder de kubuswoningen in Helmond neerzette. Zijn ideaal is om een soort dorp in de stad te maken. Hij ziet elke kubus als een boom en alle kubussen samen als bos, waardoor dit stukje unieke Rotterdam wel het Blaakse Bos wordt genoemd. Ook de Blaaktoren is van zijn hand en ook hier kiest Blom voor een bijzondere vorm; het gebouw staat nu bekend als Het Potlood.
Maar hoe zit de kubuswoning nu precies in elkaar? Om te beginnen: het is letterlijk een kubus, maar dan 45 graden gedraaid. De woning zelf is van hout, maar rust met één punt op een betonnen paal; daar vind je de ingang. Eenmaal binnen valt op dat kubus eigenlijk best groot is, zo’n 100m2. Wel zijn er maar een paar verticale wanden, de rest loopt schuin dus als je hier woont moet je wel creatief zijn en niet te precies… De ramen worden bijvoorbeeld gereinigd door te wachten op een stortbui (of door een tuinslang naar buiten te gooien zoals sommige bewoners doen) en het schilderwerk doe je ook niet even zelf.
De witte, strakke villa uit 1933 werd destijds gezien als hypermodern. En sommige handige vindingen van Huis Sonneveld zou je nog steeds best in je woning willen hebben. Het huis is gebouwd voor het gezin van Albertus Sonneveld, directielid van de Van Nelle Fabriek. Het is nu een geweldige museumwoning die je kunt bezoeken met een leuke audiotour.
Architectuur Huis Sonneveld
Meneer Sonneveld laat het ontwerp van de woning maken door het architectenbureau Brinkman & Van der Vlugt. Geen gekke keuze, want zij waren net klaar met de zeer geslaagde Van Nelle Fabriek waar Sonneveld directeur van de tabaksafdeling was. Geïnspireerd door de moderne fabriek wil hij een woning in dezelfde stijl. En die stijl is het Nieuwe Bouwen waarbij het draait om het gebruik van moderne materialen als beton en staal en vooral om de behoeften van de bewoners. Zij moeten veel ruimte, frisse lucht en zonlicht krijgen. De woning heeft dan ook grote ramen met uitzicht op de tuin. Brinkman & Van der Vlugt ontwerpen overigens ook de inrichting waarbij alles tot in het kleinste detail op elkaar wordt afgestemd. Op de ontwerptekeningen zijn zelfs de schilderijen op de wand al ingetekend.
Het meeste meubilair kwam van Gispen die net – niet geheel toevallig – ook het hoofdkantoor van de fabriek had ingericht. Veel originele Gispen meubels zijn nog te bewonderen in Huis Sonneveld, zoals de bekende fauteuils, tafels en lampen. Maar ook speciaal voor het huis ontworpen meubilair, zoals de eettafel met ingebouwd elektrisch belsysteem. De woning barst sowieso van de – voor die tijd – moderne snufjes. Het heeft een intercomsysteem, een verwarmd handdoekenrek in de badkamer, een lift om afgeleverde goederen naar boven te transporteren (nu ook best een luxe), en nog een kleiner liftje om hout uit de kelder naar boven te halen voor de open haard. Helemaal geweldig is de multifunctionele bank – een ontwerp van Leendert van der Vlugt zelf – die ook dient als kast, boekenplank én geluidsinstallatie. De installatie staat in verbinding met de andere kamers waardoor je overal naar de muziek kunt luisteren; streaming avant la lettre;-)
Bij je bezoek aan Huis Sonneveld kun je een gratis audiotour volgen. Je hoort en ervaart hoe modern de familie Sonneveld in hun tijd woonde. Er is ook een speciale audiotour voor kinderen beschikbaar.
Het beroemde Rietveld Schröderhuis is een meesterwerk van Gerrit Rietveld voor de geheime liefde van de architect, Truus Schröder. Ze hadden allebei uitgesproken, slimme ideeën en dat zie je duidelijk terug in het huis. Je kunt een leuke audiotour volgen door het bijzondere huis dat het zelfs heeft gehaald tot de Werelderfgoedlijst.
Architectuur Rietveld Schröderhuis
Het Rietveld Schröderhuis uit 1924 is het eerste complete woonhuis dat de bekende architect ontwerpt. De woning wordt gezien als het architectonisch hoogtepunt van De Stijl waar Rietveld lid van is. Het motto van deze kunstenaarsgroep: goede kunst is recht en hoekig en heeft alleen primaire kleuren. En dit zie je dan ook duidelijk terug.
Het Rietveld Schröderhuis zit heel slim in elkaar en heeft de meest leuke, praktische oplossingen. De bovenverdieping bijvoorbeeld is één grote kamer (afgezien van de badkamer en het toilet) maar met een systeem van verschuifbare wanden kun je hier aparte kamers van maken. De brievenbus is van glas, waardoor je meteen ziet of er post ligt, en de keuken heeft een boodschappenluik naar buiten. En het mooiste gebaar van Rietveld: in de slaapkamer zie je een piepkleine lade voor het kammetje van Truus, zodat ze daar nooit meer naar hoeft te zoeken. Verder zullen je de grote ramen opvallen, die overigens volledig open kunnen want contact met buiten is erg belangrijk. Ook maakt Rietveld al het interieur zelf, dus je ziet bijvoorbeeld zijn beroemde rood-blauwe stoel en zigzagstoel.
Rietveld en Schröder
Mevrouw Schröder heeft overigens zelf ook eigenzinnige ideeën die je terugziet in het ontwerp. Ze wil namelijk “leven en niet geleefd worden” en dit betekent sowieso een sobere woning. En ze wenst zoveel mogelijk op de eerste verdieping te wonen, want daar heeft ze een mooi uitzicht over het polderlandschap (dat er toen nog was, nu kijk je uit op een viaduct…). Bovendien voelt ze zich beter als ze “los van de grond komt”.
De verstandhouding tussen architect en opdrachtgeefster – net weduwe – blijft overigens niet zakelijk. Ze krijgen een relatie en op het moment dat Rietveld’s vrouw overlijdt, trekt hij bij Truus in en blijft er wonen tot zijn overlijden.
Je kunt een leuke audiotour doen door het huis. Wel laten ze maar 12 bezoekers tegelijk naar binnen, dus reserveer (ruim) van tevoren. Tijdens je bezoek krijg je ook een demonstratie van de ingenieuze schuifbare wanden waardoor de woning steeds anders ingedeeld kan worden.
Als het gaat om art nouveau in Den Haag, heb je het al snel over het Huis van Lorrie uit 1896. Het is een van de vroegste Nederlandse voorbeelden van de art nouveau stijl.
Architectuur Huis van Lorrie
De architect-aannemer J.P.J. Lorrie liet twee smalle oudere panden verbouwen tot een woonhuis voor hemzelf. De begane grond werd gebruikt als kantoorruimte en de bovenverdiepingen als woonruimte. Plek zat, met zo’n 400 vierkante meter. Vooral de voorgevel van het gebouw is bijzonder: die bestaat uit twee bouwstijlen. Links zie je de neogotische stijl en rechts jugendstil. Over de reden hiervan gaan verschillende verhalen. Volgens de familieoverlevering wilde Lorrie laten zien wat hij allemaal in zijn mars had; dit huis was zijn visitekaartje. Maar het kan ook goed zijn dat het linkerpand al neogotisch was en dat Lorrie de gevelversieringen in die stijl heeft behouden. Hoe dan ook, de gevel ziet er fantastisch uit.
Bijzondere details
Waarschijnlijk liet Lorrie zich inspireren door Brussel en Parijs, waar hij vaak kwam. Je ziet een erker met glas-in-loodramen en prachtige gevelversieringen. Zo heeft het huis zo ongeveer de opvallendste brievenbus van Den Haag: een liggende poes in sierlijke koperen krullen. Meer jugendstil kan bijna niet. Die kenmerkende sierlijke lijnen zie je overal terug in het gebouw, zoals in het ijzerwerk van de voordeur. Neogotische details zijn bijvoorbeeld de waterspuwers en gevleugelde honden. Lorrie ontwerpt ook het interieur, bijvoorbeeld alle inbouwkasten, spiegels en plafonds. En omdat het huis al die tijd in de familie is gebleven, is het interieur grotendeels bewaard gebleven. Dat is absoluut uniek, zelfs de meubels staan veelal nog op hun oorspronkelijke plek. En revolutionair in die tijd: als een van de eerste woonhuizen had het centrale verwarming en warm water uit alle kranen.
Het Pageshuis werd oorspronkelijk gebouwd als woonhuis voor een kanonmaker in de Tachtigjarige Oorlog. Het is zo ongeveer het enige gebouw in Den Haag dat nog een trapgevel heeft.
Geschiedenis Pageshuis
Het pand werd in 1610 neergezet voor de geschutgieter (kanonnenmaker) van Holland. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werden namelijk iets verderop, In de Kloosterkerk, kanonnen gemaakt; de werkplaats bevond zich in het kerkkoor! De beelden van de Romeinse oorlogsgoden Mars en Bellona op de gevel van het Pageshuis verwijzen nog naar deze geschiedenis. De woning in renaissancestijl heeft een kenmerkende trapgevel. Dat die bewaard is gebleven is opvallend, want trapgevels zie je nog maar weinig in Den Haag. In de 18e eeuw wilden mensen er namelijk graag vanaf om hun huizen statiger te doen lijken. De trapgevel van het Pageshuis is als enige aan de Lange Voorhout bewaard gebleven, omdat de ambtswoning van de kanonmaker staatseigendom was.
Bestemmingen Pageshuis
Vanaf 1747 werd het gebouw een opleidingsinternaat voor de stadhouderlijke pages. Pages waren jongens van adel die een brede opleiding kregen en als tegenprestatie allerlei diensten verleenden voor de stadhouder, zoals het escorteren bij ceremonies. In 1851 besloot koning Willem III geen nieuwe pages meer aan te nemen. Een paar jaar later stelde hij het gebouw beschikbaar aan het Nederlandse Rode Kruis. Toen Prins Hendrik in 1908 voorzitter werd, liet hij het grondig opknappen en een mooie vergaderzaal maken. In de jaren ’90 kwam Het Pageshuis in particuliere handen. In 2000 is het gerenoveerd.
