Tag archieven: Rationalisme

De Inktpot, Utrecht

Dit is het grootste bakstenen gebouw van Nederland! Vanwege zijn vorm vooral bekend als De Inktpot. Het gebouw uit 1921 is al helemaal uniek omdat er een ufo op het dak ligt. 

Gebouw De Inktpot

Eind 1918 krijgt George van Heukelom de opdracht om een nieuw kantoor voor de spoorwegen te ontwerpen. Hij werkt dan al een tijd voor de spoorwegmaatschappij en heeft al wat stationsgebouwen ontworpen. De architect raakt steeds meer geïnspireerd door Berlage en zijn rationalisme en dat zie je aan de Inktpot duidelijk terug. Bijvoorbeeld door de ritmische gevels en de gebruikte, traditionele bouwmaterialen. Vanwege de Eerste Wereldoorlog zijn bouwmaterialen schaars, maar daar gat Van Heukelom creatief mee om. Zo gebruikt hij voor de fundering 21 kilometer aan oude spoorstaven. Zijn werkgever helpt ook een handje mee want de NS koopt namelijk twee steenfabrieken, een houtbedrijf, drie schepen en een Limburgs bos (alsof het niets is). Zij leveren vooral hout, en natuurlijk bakstenen want je wordt niet zomaar het grootste gebouw van baksteen: het zijn er 22 miljoen!

Ufo

Het was je misschien al opgevallen: er ligt op een grote ufo op het dak van de Inktpot. Die zat niet in het originele ontwerp. Het kunstwerk werd toegevoegd tijdens het festival Panorama 2000, waarbij verschillende kunstwerken door heel Utrecht waren te zien. De ufo werd ontworpen door Marc Ruygrok, en was het enige kunstwerk dat na het festival mocht blijven; het werd gekocht door Prorail.

Buurpanden Inktpot

Officieel heet de Inktpot overigens Hoofdadministratiegebouw III. Oftewel…naast dit derde administratiekantoor van de NS waren er nog twee. En die zie je vlak naast de Inktpot. Vooral Hoofdgebouw IIuit 1895 is prachtig. Het heet officieel Tulpenburgh en is ontworpen in uitbundige neorenaissancestijl door Jacob Frederik Klinkhamer. Gebouw I en II zijn via een voetgangersbrug met elkaar verbonden.

De Inktpot bezichtigen

Adres: Moreelsepark 3, 3511 EP Utrecht

Het gebouw is in gebruik van ProRail en alleen van buiten te bezichtigen. Soms is de Inktpot te bezoeken op Open Monumentendag.

Beurs van Berlage, Amsterdam

De Koopmansbeurs geldt als een van de hoogtepunten van de Nederlandse architectuur. Het gebouw uit 1903 oogt zowel groots als sober.

Gebouw Beurs van Berlage

Vooral de strakke stijl en functionele bouw zijn modern. De bakstenen gevels zijn vlak en hebben aan elke zijde hun eigen karakter. De gevel aan het Beursplein is monumentaal met drie porten en een robuuste toren, geïnspireerd op een kerktoren, maar ook op Italiaanse middeleeuwse raadhuizen. De gevel tegenover het Centraal Station is juist open, met geveltoppen en torens. De lange zijgevel dankt zijn levendige ritme aan de vele vensters.

Inrichting beursgebouw

Berlage maakt van het beursgebouw een Gesamtkunstwerk, een samenspel van diverse kunsten. En dus brengen vele kunstenaars in het gebouw versieringen aan, zoals Jan Toorop, Mendes Da Costa, Richard Roland Holst. Wel zijn de ornamenten ingetogen. Eenheid en eerlijkheid van de gebruikte materialen en de constructie zijn belangrijk voor de architect. Binnen zijn bijvoorbeeld de ijzeren kappen van de beurszalen in het zicht gehouden.  De beursgangers waren destijds overigens weinig gecharmeerd van het avant-gardistische karakter van de Beurs. De vele rauwe ongestucte baksteenmuren bevielen zelfs zo slecht dat men er wandkleden voor hing.

Beurs van Berlage bezoeken

Adres: Damrak 243, 1012 ZJ Amsterdam

Berlage, een overtuigd socialist, heeft alles ruim opgezet. Hij gelooft namelijk dat het kapitalistische systeem binnenkort zal instorten en heeft zijn beurs zo ontworpen dat het na de revolutie als gemeenschapshuis kan dienen… En zijn wens is (deels) uitgekomen, tegenwoordig zijn in het gebouw congres-, en vergaderruimtes te vinden, zijn er concerten te beluisteren, kan er gegeten en gedronken worden en vinden er tentoonstellingen plaats.

Stadsarchief Amsterdam (De Bazel)

Het stadsarchief van Amsterdam vind je in het gigantische gebouw De Bazel, vernoemd naar zijn architect. Amsterdammers noemen het gebouw met zijn vrolijke lagen overigens vaak De Spekkoek. Elke zondagmiddag kun je met een gids mee langs de mooiste vertrekken.

Gebouw De Bazel

Het gebouw werd in 1926 neergezet voor de Nederlandsche Handel-Maatschappij die de handel en industrie van moest bevorderen. Het werd in de stijl van het rationalisme gebouwd. Het pand heeft maar liefst 10 bouwlagen rondom twee lichte binnenplaatsen. En nu we het toch over afmetingen hebben: die bouwlagen zijn 31 meter hoog en de zijgevel 100 (!) meter lang. De bovenste 2 verdiepingen springen iets in, waardoor de gigantische kolos toch iets minder groot lijkt. En hij heeft een hele levendige uitstraling dankzij de afwisseling van natuursteen en baksteen.

Bezoek Stadsarchief Amsterdam

Adres: Vijzelstraat 32, 1017 HL Amsterdam

Rondleiding

Tijdens de rondleiding kom je door de mooiste vertrekken, zoals de Schatkamer met art déco-schilderingen op de muren en de plafonds. Daar is ook de vaste tentoonstelling waar je alles te weten komt de historie van de stad. Elke zondagmiddag kun je mee met de rondleiding door het Stadsarchief Amsterdam.