“Niets is wat het lijkt”, aldus de gids die je meeneemt door de Basiliek van de Heilige Agatha en Barbara. De gigantische kerk lijkt sowieso wel een fata morgana in het Brabantse dorp Oudenbosch. Het gebouw is namelijk een heuse kopie van de Sint-Pietersbasiliek in Rome.
Italiaanse inspiratie
Tijdens zijn studie in Rome raakte de pastoor Willem Hellemons diep onder de indruk van de prachtige katholieke kerken in de stad. Toen hij daarna in 1842 aantrad in Oudenbosch, was hij er dan ook al snel van overtuigd dat de huidige kerk echt niet meer volstond. De burgemeester zag zo’n grote nieuwe kerk ook wel zitten en de beroemde architect Pierre Cuypers werd erbij gehaald. En zelfs hem wisten ze te overtuigen om eens niet te kiezen voor de neogotiek maar voor een Italiaans neoclassicistisch ontwerp.
In 1865 begon de bouw van de kerk. De vorm, indeling en natuurlijk de markante koepel werden gebaseerd op de Sint-Pieter (al past die van Oudenbosch er wel 16 keer in…). En de voorgevel werd ontleend aan de Sint-Jan van Lateranen waar onze pastoor op uitkeek tijdens zijn studie. Hiervoor maakte G.J. van Swaay het ontwerp. In 1892 werd de gloednieuwe kerk in Oudenbosch ingewijd. Toen was het overigens nog geen basiliek. Pas in 1912 gaf de paus deze eretitel aan de kerk (een basiliek is dus geen bouwvorm maar een kerk met een bijzondere status). Overigens was het gebouw op dat moment nog steeds niet helemaal klaar, daarna werden nog tal van decoraties aangebracht.
Bouwgeheimen van de basiliek
Maar waarom is nu niets wat het lijkt? Daarvoor moet je goed op de details letten in de kerk. Bijvoorbeeld het vele ‘marmer’. Of juist de strook met letters op de muren… keramiek of niet? Je kunt ook gewoon de leuke rondleiding volgen, dan neemt de gids je mee in deze bouwgeheimen én de verschillen met de Sint-Pietersbasiliek in Rome.
Tip: iets verderop, op een prachtig rustig plein in Oudenbosch, staat een kopie van de Basiliek H.H. Agatha en Barbara. Een kopie van een kopie van een kopie dus. Neem daar ook even een kijkje!
Dit leuke gebouw midden op de Markt is het oudste huis van Den Bosch. Veel delen zijn nog authentiek en stammen uit de 13e eeuw.
Volgens de overlevering liet hertog Hendrik I van Brabant het huis rond 1220 bouwen. Dat is niet het gebouw dat je nu ziet. De bakstenen trapgevel is vermoedelijk uit de 14e eeuw (de zuiltjes tussen de vensters zijn nog wel 13e-eeuws). En in de jaren 60 is de gevel wel heel ingrijpend gerestaureerd, maar het blijft een waardig middeleeuws gebouw. Aan de binnenzijde vind je veel authentieke elementen, waaronder het muurwerk en de kelderbalken uit de 13e-eeuw.
Landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt is een familielandgoed (van meer dan 900 hectare!) aan de rand van het Betuwse dorp Beesd. Je wandelt door bos en weide en komt over de leuke Appeldijk langs de Linge. Je start bij de landgoedwinkel waar heerlijke producten van het landgoed verkrijgbaar zijn. En je ziet de leukste, historische gebouwen. Tip: Je kunt een eeuwenoude bierkelder bezoeken (loop hiervoor op de hoek van de Notenlaan en de Biersteeg een klein stukje de Biersteeg in). Bekijk de ANWB-wandeling Landleven op Mariënwaerdt (13 km).
Praktische informatie
Auto: je kunt parkeren bij landgoedwinkel Heerlijkheid Mariënwaerdt.
Trein: vanaf station Beesd loop je zo landgoed Mariënwaerdt in.
De Moerputtenbrug is een voormalige spoorbrug uit 1887 die over een veenplas liep. Er reden over deze brug dagelijks treinen tussen ’s-Hertogenbosch en Geertruidenberg. Nu is het een unieke voetgangersbrug die deel uitmaakt van het Halve Zolenpad. Bekijk de Bruggenroute Moerputten (5 km).
Praktische informatie
Auto: Voor het natuurgebied ligt het kleine parkeerterrein Deutersestraat. Je kunt eventueel ook parkeren bij Transferium Deutersestraat. Vanaf daar is het ongeveer 20 minuten lopen.
Trein: vanaf station Den Bosch is het ongeveer 15 minuten fietsen. Je kunt op het station OV-fietsen huren.
De Kapucijnenroute loopt door een heuvelachtig bos van dennen en loofbomen. En je komt natuurlijk in het deel waar het gebied bekend om staat, de woeste stuifzandvlakte waar je kunt genieten van mooie, verstilde vergezichten. Bekijk de Kapucijnenroute (4 km).
Praktische informatie
Auto: je kunt parkeren op parkeerplaats De Rustende Jager.
Openbaar vervoer: vanaf station Tilburg is het ongeveer een half uur fietsen. Je kunt op het station een OV-fiets huren.
Een prachtig gebied met bos, heide en natuurlijk de vele vennen bij Oisterwijk. Met bijvoorbeeld het mooie Goorven (Goor betekent hier moeras), waar vroeger turf werd uitgestoken. Absoluut uniek! Bekijk de 14 vennenwandeling (9 km).
Praktische informatie
Auto: je kunt parkeren bij bezoekerscentrum Oisterwijk.
Trein: vanaf station Oisterwijk is het ongeveer een half uur lopen naar het bezoekerscentrum.
Klein, charmant en vol historische herinneringen aan zijn tijd als vestingstad: Willemstad maakt indruk.
Charmante vestingstad
Oorspronkelijk heet het plaatsje Ruigenhil, een onbeduidend boerendorp in het zuiden van Nederland. Maar vanwege zijn strategische ligging krijgt het in 1583 opeens een belangrijke functie. Prins Willem van Oranje ziet het namelijk als een goede plek om de scheepvaart te beheersen tussen Holland, Zeeland en Antwerpen. En dus laat hij van het dorp een vestingstad maken. Het wordt een indrukwekkende stervormige vesting met wallen, bastions en grachten. Maar helaas overlijdt Willem van Oranje voordat hij het eindresultaat kan aanschouwen. Na zijn dood laat zijn zoon Maurits de vesting omdopen tot Willemstad. Je ziet de historie nog helemaal terug in dit leuke vestingstadje.
De mooiste gebouwen van Willemstad
Aanrader is om een bezoekje te brengen aan het Mauritshuis, het voormalige jachtslot van de zoon van Willem van Oranje. Hierin huist nu een bezoekerscentrum waar je op een leuke manier wordt meegenomen door de geschiedenis van Willemstad. Andere parels in het stadje zijn het Oude Raadhuis, de Koepelkerk en het Arsenaal. En als je van geschiedenis houdt, valt er meer te beleven. Want ook Napoleon zag het unieke en strategische van Willemstad in en liet rondom de stad verschillende vestingwerken plaatsen, zoals Fort Sabina.
Een perfecte combinatie van architectuur en natuur. Het gebouw is namelijk een soort landschap waar je doorheen kunt wandelen en tegelijkertijd mooi zicht hebt op het gebied waar het museum helemaal om draait: de Biesbosch.
Gebouw Biesbosch Museum
De Biesbosch is bij uitstek een gebied waar je weer volledig beseft dat Nederland eigenlijk één groot moeras is. En het museumgebouw gaat helemaal op in dit oer-Hollandse landschap. In 2015 werd het bijzondere pand met zijn piramidedaken uitgebreid en ook meteen aan alle kanten ingepakt met graszoden, waardoor het er nu met een beetje fantasie uitziet als een groen berglandschap of volgens sommigen een verzameling hobbit huizen. Aan diezelfde renovatie is het te danken dat je nu vanuit het museum via grote panoramische ramen uitkijkt op het water dat het Biesbosch Museum omringt. Extra leuk is namelijk dat het museum op een eiland ligt. Wel een bedacht eiland, want het idee is dat bij hoog water in de Nieuwe Merwede het overtollige water de polder instroomt, waarvoor rondom het museum zogenaamde uitstroomopeningen zijn gemaakt. Zelfs woest uitziende natuur is in Nederland aangelegd en naar eigen hand gezet;)
Over aangelegde natuur gesproken, pal naast het museum kun je naar het (gratis) buitenmuseum De Pannekoek waar je ziet hoe een griend eruitziet en erachter komt wat dit eigenlijk is, namelijk een aangeplante akker met wilgen. Je loopt langs een eendenkooi, een beverburcht, een schrankkeet (het vroegere onderkomen van griendwerkers) en natuurlijk vele wilgen. In het gebied wordt nog net als vroeger het hout gehakt en het riet gesneden.
De stoere, voormalige werkplaats voor locomotieven onderging een complete metamorfose en werd uitgeroepen tot beste gebouw ter wereld. Er worden regelmatig leuke rondleidingen gegeven door het pand.
Over het gebouw
Met boeken uitlenen alleen red je het tegenwoordig niet meer. Als er één bibliotheek is die dat heeft begrepen, is het die in Tilburg. De voormalige fabriekshal uit 1932 huist naast boeken, werkplekken, podia en labs. Zo doen de torenhoge trappen tevens dienst als tribune. Het gebouw van glas en staal heeft nog steeds het industriële karakter van weleer. De oorspronkelijke vloer – met smeerputten en rails – is bijvoorbeeld behouden. En veel materialen zijn hergebruikt. Zo zie je plantenbakken gemaakt van houten wagons en tafels die steunen op afgeschreven boeken. Voor de gigantische ruimte zijn beweegbare wanden van textiel gemaakt; kunstwerken op zich. Het gebouw won tal van prijzen. Zo werd het in 2019 uitgeroepen tot beste gebouw ter wereld, en won het in Nederland de publieksprijs.
Je kunt een leuke rondleiding met gids door LocHal volgen. Dit stoere, industriële gebouw heeft een rijk verleden. De verhalen van oud-NS-medewerkers, die de bibliotheek heeft verzameld, brengen de historie tot leven tijdens de rondleidingen.
DePetrus laat maar weer eens zien dat boeken en kerken toch wel erg goed samengaan. Maar niet alleen de bibliotheek huist in dit prachtige 19e-eeuwse kerkgebouw, het is een echte ontmoetingsplek. DePetrus organiseert verschillende rondleidingen. Bijvoorbeeld over de mooie architectuur van het gebouw of de geschiedenis van het Noord-Brabantse plaatsje.
De sfeervolle huiskamer van Vught nodigt je uit om lekker plaats te nemen in een van de vele zitjes, werkplekken of het gezellige leescafé. Maar je kunt je ook onderdompelen in de geschiedenis van de Noord-Brabantse plaats, want Museum Vught zorgt voor leuke (wisselende) tentoonstellingen. Of bijvoorbeeld een bezoekje brengen aan de bescheiden uitstalling van de Wereldwinkel. En overal kijk je uit op kleurrijke muurschilderingen, glas-in-loodramen en prachtige gewelven die mooi samengaan met de moderne inrichting.
En dan te bedenken dat op deze plek bijna een ‘doos winkels’ had gestaan. Tenminste, daar was een groepje betrokken inwoners bang voor toen het gebouw eind 2010 gesloopt dreigde te worden. Er vonden namelijk allang geen kerkdiensten meer plaats, het gebouw stond op instorten. En dus bedachten de 7 Vughtenaren een reddingsplan. Ze vormden een vennootschap zonder winstoogmerk (en dan echt, niet zoals Sywert van Lienden) en betrokken andere inwoners en organisaties. Samen zorgden ze voor de restauratie en nieuwe bestemming van de mooie, voormalige kerk. Het gebouw uit 1884 van de architect Carl Weber dient nu als fijne ontmoetingsplek. En dit loopt als een tierelier; binnen een jaar na de opening in 2018 werd de 200.000ste bezoeker al verwelkomd.
Je kunt kiezen uit twee rondleidingen door DePetrus. De algemene rondleiding over DePetrus. En de rondleiding door de geschiedenis van Vught, Cromvoirt, Helvoirt in DePetrus door het Vughts Museum.
Het Mauritshuis werd in 1623 gebouwd als buitenplaats en jachtslot voor prins Maurits, de zoon van Willem van Oranje. Nu is het een bezoekerscentrum over Willemstad.
Historie Mauritshuis
Willem van Oranje was hier al een tijdje actief, want hij zag dit als goede plek om de scheepvaart te beheersen tussen Holland, Zeeland en Antwerpen. Dus hij maakte van het toenmalige Ruigenhil het mooie vestingstadje dat je nu ziet. Toen Willem van Oranje overleed, vernoemde Maurits de plek naar zijn vader en gaf Willemstad meteen stadsrechten. Hij liet het raadhuis en een koepelkerk bouwen en in 1623 voor zichzelf dus dit mooie optrekje. Zijn buitenplaats heette overigens oorspronkelijk het Prinsenhof, net als de verblijfplaats van zijn vader Willem in Delft. Het Mauritshuis is met zijn trapgevels, speklagen en vrolijke rode luiken typisch Hollandse renaissance.
Gebruik Mauritshuis
Prins Maurits heeft niet lang kunnen genieten van zijn buitenplaats, want hij overleed twee jaar nadat het klaar was. Pas veel later, tijdens de Eerste Wereldoorlog, kreeg het Rijkspostduivenstation een plekje in het gebouw. Tegenwoordig worden ze niet zo gewaardeerd, maar vroeger werden duiven gezien als ware helden die vooral tijdens oorlogen belangrijke berichten bezorgden. Het gebouw was toen ook in gebruik als als militair hospitaal. Door de jaren heen had het gebouw veel verschillende functies. De gouverneur van Willemstad woonde er een tijdje, later verbleven er marechaussees met hun gezinnen en het heeft ook nog dienst gedaan als stadhuis.
Bezoekerscentrum
De zolder van het Mauritshuis ziet eruit als de zolder van zo ongeveer elke willekeurige Nederlander: stampvol spullen uit tijden van weleer, met het verschil dat deze unieke exemplaren het interessante verleden van Willemstad uit de doeken doen. Je ziet een nagemaakte schoenmakerij, gereedschap en keukengerei, maar ook het ondergoed dat destijds gedragen werd. Na een bezoek aan de zolder is je beeld van Willemstad zonder meer compleet. Beneden draait het vooral om het militaire verleden van de stad. In 1793 vielen de Fransen Willemstad namelijk aan, maar toen maakten we al slim gebruik van het water en zetten de omliggende polder blank om ze tegen te houden. Uiteindelijk kwam de stad overigens toch in handen van Napoleon. Hij liet vervolgens een buskruitmagazijn en Fort Sabina en Fort de Hel bouwen die je ook nog steeds kunt bezichtigen.
Oorspronkelijk een imposant gotisch paleis dat helemaal teruggaat tot de 15e eeuw, nu een museum.
Markiezen
Ooit was dit het woonpaleis van de heren en later markiezen (een hoge adellijke titel) van Bergen op Zoom. Jan II van Glymes laat het bouwen, hij staat beter bekend als ‘Jan met den lippen’ vanwege zijn vergroeiing aan zijn lip en zijn 34 kinderen waarvan zo’n 21 bastaard (volgens de legende zijn het er in totaal zelfs 50). Dat is in die tijd overigens geen taboe; bastaardkinderen zijn een statussymbool en een middel om je invloed uit te breiden. En met resultaat, want met zijn verbluffende macht en rijkdom laat hij het laat-gotische stadspaleis bouwen, het Markiezenhof.
Gebouw Markiezenhof
Het Markiezenhof straalt een en al grandeur uit. In 1511 is het stadspaleis klaar, maar Jan II zelf is even daarvoor overleden en kan het niet meer bewonderen. Karakteristiek zijn de trapgevels, de rode vensterkorven aan de voorgevel om ongenode gasten buiten te houden en het afwisselend gebruik van natuursteen en baksteen. De pronkstukken van het paleiscomplex zijn de Grote Galerij aan de Grote Binnenplaats en de Hofzaal met zijn laatgotische Christoffelschouw die is toegevoegd in 1522.
Nadat het ‘markiezaat’ eindigt komt het complex eind 17e eeuw in buitenlandse handen en wordt het naar die tijd gemoderniseerd. De arcade wordt dichtgemetseld, de toren ingekort en de achtergevel krijgt een klassieke Franse stijl. In 1795 legt het Franse leger beslag op het Markiezenhof en gebruikt het als militair hospitaal. Zo’n 20 jaar later wordt het een kazerne, waarna het paleis zwaar in verval raakt. In de jaren vijftig komt de grandeur van het paleis terug; de arcades, gevels en de toren worden in oude staat hersteld. Daarna trekt het museum in het mooie stadspaleis.
Markiezenhof bezoeken
Adres: Steenbergsestraat 8, 4611 TE Bergen op Zoom
De imposante gotische kathedraal in Den Bosch valt op door haar omvang en rijke versieringen, maar vooral haar unieke beelden. Op de luchtbogen van de Sint-Janskathedraal huist namelijk een bonte stoet aan figuren.
De Sint-Jan in Brabantse gotiek
Al in 1220 begint de bouw van een romaans kerkje, toegewijd aan (je raadt het al) Sint-Jan. De kerk is in 1340 nog maar net klaar of de de Bosschenaren vinden het al tijd voor een nieuw exemplaar in de stijl van die tijd, de gotiek. Zo rond 1370 wordt gestart met deze gotische kerk die als het ware over haar voorganger wordt heen gebouwd. Dit verklaart meteen waarom het onderste deel van de toren er zo anders uitziet, die lijkt nieuwer dan de rest maar is dus nog Romaans.
Volgens de legende vindt een bouwjongen tijdens de bouw een oud Mariabeeld, vrij lelijk ook nog. Hij wil het gebruiken als brandhout, maar zijn bouwmeester houdt hem tegen. Als zich vervolgens rond het beeld enkele mirakelen voltrekken, krijgt de Zoete Lieve Vrouw een kapel én groeit Den Bosch uit tot bedevaartsoord. Dankzij haar krijgt de Sint-Jan zelfs de eretitel ‘basiliek’ van de paus.
Luchtboogfiguren
Maar het echte hoogtepunt van de kerk bevindt zich buiten, op de luchtbogen. Daar huizen 96 (!) beelden van muzikanten, dieren en monsters. De originele uit de middeleeuwen zijn verloren gegaan, maar bij een restauratie in de 19e eeuw zijn er reconstructies op de kerk gezet. En bij elke restauratie komen er weer nieuwe figuren bij. Wist je bijvoorbeeld dat er een engel tussen staat met een mobieltje in haar hand? Het is overigens niet duidelijk of de wezens oorspronkelijk puur decoratief bedoeld waren of dat er een diepere betekenis achter zit. Feit is wel dat geen enkele andere kerk in Nederland zo’n bijzondere bevolking op haar dak heeft. De schepsels doen een beetje denken aan Jeroen Bosch, maar de vraag is of de kerk geïnspireerd werd door de kunstschilder of andersom…
Je kunt een rondleiding volgen door de Sint-Jan. De gidsen laten je alle details zien en vertellen boeiende verhalen over de geschiedenis van de kathedraal.
