Kasteel de Haar is een waar sprookjeskasteel uit de 19e eeuw dat van binnen werkelijk over de top is gedecoreerd. Het grootste kasteel van Nederland is dus zeker een bezoek waard. In elk vertrek staan vrijwilligers klaar om je mee te nemen in het verhaal van het kasteel.
Geschiedenis kasteel De Haar
Het grootste kasteel van Nederland is in 1892 gebouwd met het fortuin van de ongekend rijke Hélène de Rothschild. Even daarvoor is Hélène tijdens een gemaskeerd bal als een blok gevallen voor de (mocht je ‘t je afvragen, als Hercules met knots verklede) baron Etienne van Zuylen. Ze besluiten zijn geërfde, totaal vervallen 14e-eeuwse kasteel te herbouwen in middeleeuwse stijl. De toen al beroemde Pierre Cuypers ontwerpt het kasteel en maakt er een waar sprookjeskasteel van. Vooral binnen weet je niet wat je ziet, je komt terecht in een soort kathedraal overladen met beeldhouwwerk, wandbekledingen, kunstwerken en meer. Alles is even bombastisch, want volgens de architect was het middeleeuwse ideaal: veel details en nergens een witte muur.
Maar de uitgesproken neogotische smaak van Cuypers komt niet echt overeen met die van de vrouw des huizes. Tot groot verdriet van de architect laat zij haar slaapkamers uitvoeren in wit en bestelt ze standaardmeubels, terwijl beneden alles met de hand is gemaakt! Cuypers zal wel zijn ontploft, want het is niet de makkelijkste zo schijnt. Zelfs het châtelet naast het kasteel -ontworpen door zijn zoon Jos! – kan zijn goedkeuring niet wegdragen. De reden? Hij vindt het te frivool… Dit en meer hoor je tijdens een bezoek aan Kasteel de Haar. Op elke kamer zijn enthousiaste vrijwilligers aanwezig met leuke verhalen over de geschiedenis van het bijzondere gebouw.
Kasteel De Haar bezoeken
Adres: Kasteellaan 1, 3455 RR Utrecht
Verhaal op zaal
In de mooie vertrekken staan vrijwilligers klaar om je alle ins & outs te vertellen van het kasteel. Je hoort leuke verhalen over de bewoners van het gebouw en natuurlijk de beroemde architect, Pierre Cuypers.
Veel Hollandser dan het gebied rond Slot Loevestein wordt het niet. Het kasteel ligt tussen de Maas en de Waal, in het drassige Munnikenland. Een strategische plek voor het robuuste slot.
Bouw van het slot
Toen ridder Dirk Loef van Horne zijn kasteel wilde laten bouwen, maakte hij gelijk al handig gebruik van de strategische ligging bij de twee grote rivieren. Hij besloot namelijk om illegaal tol te heffen waardoor hij in 1361 genoeg inkomsten had om zijn kasteel te laten bouwen. Nadeel van deze manier van tolheffing? Als de graaf van Holland erachter komt, ben je je kasteel meteen weer kwijt. Het verdedigingswerk op de grens van Holland en Gelre wil de graaf natuurlijk ook gewoon zelf bezitten. Vanaf 1372 is het dan ook in grafelijke handen.
Zaaltorenkasteel
Het compacte kasteel heeft 2 hoektorens en een poorttoren. Bij kastelen heb je het bijna nooit over de bouwstijl (dit in tegenstelling tot kerken, waarbij al snel wordt gesproken over een gotische of juist romaanse kerk). Wat wel valt te zeggen is dat het bij Slot Loevestein gaat om een ‘compact zaaltorenkasteel’ met een aaneenschakeling van aan elkaar gebouwde vierkante torens en rechthoekige zalen.
Staatsgevangenis
Vanaf 1572 wordt het kasteel versterkt. In die periode is het slot in opdracht van Willem van Oranje ingenomen door de geuzen. Rondom het kasteel worden vestingwallen aangelegd en daaromheen een gracht gegraven. Binnen de vestingwallen wonen soldaten. En het kasteel blijkt heel geschikt als staatsgevangenis. Er worden geen criminelen vastgezet, maar politiek en religieus andersdenkenden (het waren andere tijden…). De bekendste gevangene was natuurlijk Hugo de Groot die in 1621 ontsnapte via een boekenkist, een list bedacht door zijn vrouw. Hierdoor kreeg ook Slot Loevestein grote bekendheid.
Slot Loevestein bezoeken
Adres: Loevestein 1, 5307 TG Poederoijen
In het kasteel, de voorburcht en het soldatendorp kom je meer te weten over de geschiedenis van deze leuke plek. In het kasteel zijn tentoonstellingen, je kunt een kijkje in een soldatenhuisje en het museum bezoeken.
Een eeuwenoud kasteel met een glazen loopbrug, een gloednieuwe entree en een moderne wenteltrap. Kasteel Ruurlo draagt het met verve. Er huist nu een museum in waar je architectonische decors ontdekt van de schilder Carel Willink.
Carel Willink
Het gebouw kan ook nog eens vele functies aan: eerst diende het kasteel als woning van het adellijke, riddergeslacht Van Heeckeren, daarna werd het omgebouwd tot gemeentehuis en inmiddels is het museumgebouw geworden. Het museum is gewijd aan Carel Willink die wordt gezien als de belangrijkste schilder van het magisch realisme, al even bijzonder als het kasteel zelf.
Geschiedenis Kasteel Ruurlo
Kasteel Ruurlo stamt waarschijnlijk uit rond 1326, maar toen zag het er nog helemaal anders uit, want rond 1400 kwam de familie van Heeckeren in bezit van het kasteel en dat heeft het geweten. De familie wist Kasteel Ruurlo maar liefst vijf eeuwen in bezit te houden en liet het bakstenen pand behoorlijk wat gedaantewisselingen ondergaan. Er werd veel bijgebouwd – in de 17e eeuw bijvoorbeeld een extra toren aan de achterkant – en gerenoveerd. Het kasteel dat je nu ziet, stamt vooral uit de 16e en 17e eeuw. Ook de tuin heeft een flinke make-over gekregen, die ging net zo makkelijk van een 18e-eeuwse Franse, strakke tuin naar een 19e-eeuwse Engelse landschapstuin met slingerende paden, waterpartijen en heuvels. Gelukkig hadden de Van Heeckerens wel smaak, want het is een mooi geheel geworden, zeker in combinatie met de moderne details die recentelijk zijn toegevoegd.
Kasteel Ruurlo bezoeken
Adres: Vordenseweg 2, 7261 LZ Ruurlo
Het Muiderslot voldoet helemaal aan het romantische beeld dat je van een middeleeuws kasteel hebt; een vierkante burcht met dikke muren, hoektorens, kantelen en een slotgracht. De Hollandse graaf Floris V laat het rond 1285 bouwen. Je kunt het Muiderslot bezoeken; er zijn meerdere audiotours beschikbaar.
Geschiedenis Muiderslot
Het Muiderslot staat absoluut op een strategische plek, de Zuiderzee en de Vecht komen er namelijk samen. Alle schepen die voorbij varen, moeten bij tol betalen bij het Muiderslot. Hier verdient Floris een goede boterham mee, maar helaas loopt het uiteindelijk niet goed af met graaf. Hij werkt namelijk samen met verschillende edellieden om zijn grote grondgebied te beheren. Alleen zijn zij allerminst gelukkig met de graaf (kortgezegd omdat hij opkomt voor de boeren die onderdrukt worden door diezelfde adel). En dus nemen deze ‘bevriende’ edelen Floris op een gegeven moment gevangen op zijn eigen kasteel. Als de boeren uit de omgeving hem proberen te bevrijden, vermoorden de edellieden Floris op brute wijze in de buurt van het slot. Ook wordt het kasteel met grond gelijk gemaakt. Pas rond 1370 wordt het Muiderslot weer opgebouwd.
Daarna heeft het Muiderslot verschillende bewoners, waaronder de beroemde dichter P.C. Hooft. Na zijn dood raakt het slot steeds meer in verval en het scheelt niet veel of het kasteel wordt in 1825 gesloopt…. Gelukkig steekt koning Willem I daar een stokje voor. Het kasteel wordt weer onderhouden, en eind 19e eeuw grondig gerestaureerd. En misschien doet het romantische uiterlijk je vermoeden door wie? Inderdaad, door Pierre Cuypers die ook van Kasteel De Haar zo’n middeleeuws plaatje heeft weten te maken.
Muiderslot bezoeken
Adres: Herengracht 1, 1398 AA Muiden
Audiotour
Er zijn diverse audiotours over het Muiderslot beschikbaar. Luister tijdens je bezoek naar de verhalen over de bouwgeschiedenis, de verdediging, het leven op een kasteel of de kasteeltuinen.
In de 13e eeuw stond op deze plek een imposant kasteel. Het werd (een paar keer) verwoest, maar ook de middeleeuwse ruïne weet indruk te maken. En er staat nog meer overeind van het kasteel dan je denkt. De ruïne van Brederode is dan ook zeker een bezoek waard. Vaak kun je tijdens evenementen een rondleiding volgen.
Hoe het allemaal begon
In de middeleeuwen zijn de zeer machtige Graven van Holland in continue strijd met de omringende gewesten. Graaf Willem II trekt in 1256 ten strijde tegen de West-Friezen maar zakt met paard en al door het ijs en overlijdt. Zijn zoon, graaf Floris V (die je misschien kent van de Ridderzaal), zint op wraak en verslaat de West-Friezen uiteindelijk. Ook laat hij diverse kastelen bouwen om verdere opstanden in de kiem te smoren. Willem I van Brederode (op een of andere manier heet iedereen van enig historisch belang Willem) laat het kasteel van Brederode rond 1280 bouwen voor zijn leenheer.
Verwoesting van het kasteel
Het zijn woelige tijden en het kasteel gaat een aantal keer ten onder in de strijd. Eerst tijdens de Hoekse en Kabeljauwse Twisten. Maar de heren van Brederode bouwen het kasteel in 1354 snel weer op. Tevergeefs, want de twisten gaan door en in 1426 ligt de boel weer plat. De heren laten zich niet kennen, en zo’n 40 jaar later is de noordkant in afgeslankte vorm weer bewoonbaar. Tot in 1492, want dan moet het kasteel het ontgelden tijdens de opstand van het Kaas- en Broodvolk. Zoals gezegd, het waren woelige tijden… De genadeklap komt tijdens de Tachtigjarige Oorlog na het beleg van Haarlem. Het kasteel verandert in een ruïne.
Pierre Cuypers
Vanaf 1573 zijn de restanten van het kasteel bedolven onder het stuifzand uit de Kennenemerduinen. Maar in de 19e eeuw wordt de ruïne uitgegraven en in de opdracht van de staat gerestaureerd, uniek in die tijd (het is een van de eerste rijksmomumenten van Nederland). En zoals bij zoveel 19e-eeuwse restauraties komt ook hier de beroemde Pierre Cuypers om de hoek kijken. Hij maakt uiteraard een romantisch plaatje van de ruïne. Wel worden wat foutjes gemaakt; de binnenplaats is bijvoorbeeld te diep uitgegraven omdat men ten onrechte dacht dat er kelders zouden zitten. Maar Cuypers maakt een aantrekkelijke historische plek die direct populair is.
Ruïne van Brederode bezoeken
Adres: Velserenderlaan 2, 2082 LA Santpoort-Zuid
Tijdens evenementen worden vaak rondleidingen gegeven, bijvoorbeeld op de Dag van het Kasteel. Een aanrader!
Een sprookjesachtig tafereel: een slotgracht, een ophaalbrug en daarachter een van de oudste middeleeuwse kasteeltorens van Nederland. Als er geen feesten en partijen zijn, heb je soms de unieke kans om gezellig te toeven op het terras van Kasteel Duurstede.
Geschiedenis Kasteel Duurstede
De rijke landheer Zweder van Abcoude laat de vierkante donjon in 1270 bouwen. Bijzonder is dat Zweder de ingang op de tweede verdieping wil hebben. In een bedreigende situatie kan hij dan namelijk snel de houten trap er naartoe afbreken. Jarenlang blijft het gebouw familiebezit, totdat het in de 15e eeuw in handen komt van de machtige bisschop van Utrecht. Deze David van Bourgondië laat de woontoren meteen omgeven door nieuwe gebouwen, zoals de mooie, ronde toren. Zo ontstaat een imposant kasteel.
Maar nog geen eeuw later is het kasteel onbewoond en raakt volledig in verval. Zelfs de Fransen die in het rampjaar 1672 flink huishouden in Nederland, laten het links liggen. Wel verwoesten ze de hele binnenstad van Wijk bij Duurstede. En dan ziet het er echt slecht uit voor het kasteel, want de materialen ervan worden gebruikt voor de wederopbouw van de stad. Maar gelukkig keert in de 19e eeuw het tij. De stad laat Kasteel Duurstede restaureren door de beroemde architect Pierre Cuypers. Ook wordt een charmant park aangelegd, waar je nu een mooie wandeling kunt maken met natuurlijk prachtig zicht op de middeleeuwse parel.
Kasteel Duurstede bezoeken
Adres: Langs de wal 5-7, 3961 AB Wijk bij Duurstede
Langs de Vecht is rond het jaar 1250 Slot Zuylen ontstaan. In 1761 werd het slot – zoals veel gebeurde bij kastelen die hun verdedigingsfunctie hadden verloren – omgebouwd tot riant buitenverblijf. De Franse architect Jacob Marot gaf het zijn elegante, en uiteraard Franse, uiterlijk. Je kunt een leuke rondleiding volgen door het slot.
Over Slot Zuylen
Het ware geheim van dit kasteel schuilt in de inrichting ervan: het herbergt tal van originele, antieke meubelstukken, schilderijen en gebruiksvoorwerpen. De charmante bibliotheek vol eeuwenoude, zeldzame boeken maakt indruk, maar absolute blikvanger is de Gobelinzaal met het 17e-eeuwse handgeweven wandtapijt van de Delftse Maximiliaan Van der Gught (te herkennen aan zijn beeldmerk op het doek, de Patrijshond).
De beroemdste bewoner van het kasteel was de 18e-eeuwse adellijke en vrijgevochten Belle van Zuylen. Haar reactie op een huwelijksaanzoek is even legendarisch als typerend: ‘Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid’. Talloze mannen wees ze af, en koos uiteindelijk tegen alle verwachtingen in voor een man van lagere adel, omdat hij haar het grootste goed te bieden had: haar vrijheid. Belle was schrijfster van onder andere romans, toneelstukken en pamfletten en had interesse in filosofie, talen en wiskunde. Als vrouw mocht ze niet studeren aan de universiteit, maar dat hield haar niet tegen: ze woonde colleges bij en nam privéles. En last but not least, ze stelde de ongelijkheid tussen man en vrouw aan de kaak. Meer over deze stoere vrouw lees je in het artikel over Belle van Zuylen op Entoen.nu.
Slot Zuylen bezoeken
Adres: Tournooiveld 1, 3611 AS Oud Zuilen
Tour
Tijdens de (audio)tour hoor je alles over de beroemdste bewoner van het kasteel, Belle van Zuylen. Je ziet haar kamers en je komt natuurlijk langs alle kunstschatten die het kasteel rijk is.
