In de mooie, luxe villa uit 1899 kijk je je ogen uit. Maar eerst even over de bijzondere naam van de woning: de villa stond vroeger op woerthen (weidegronden) van de burgemeester, namelijk burgemeester Ram. Juist, Rams Woerthe dus. Je hoort meer tijdens de audiotour door het gebouw.
Gebouw Rams Woerthe
De steenrijke houthandelaar Jan Hendrick Tromp Meesters en zijn vrouw Anna Catharine kopen de grond en schrijven een prijsvraag uit voor het ontwerp van het paleisje dat hier moet komen. Winnaar is Dolf van Gendt, vooral bekend van het Amsterdamse Concertgebouw. Hij ontwerpt de villa in eclectische stijl, oftewel van alles wat; je ziet een combinatie van een Engelse cottage en een chalet met tal van decoraties in sierlijke jugendstil.
Binnen zie je pas echt goed hoe exorbitant rijk deze familie is. Via de monumentale hal kom je in imposante kamers als de eetzaal, de herenkamer en de serre. Vanuit de salon, natuurlijk in jugendstil, kijk je uit op de herten in een (10 hectare groot!) park. En je ziet tal van werken van bekende kunstenaars in die dagen, het mocht allemaal wat kosten. Bijvoorbeeld de glas-in-loodvoorstellingen van A. Le Comte en de muurschilderingen van Co Breman. En het mooie smeedijzeren toegangshek naar de woning is van beeldhouwer Karel Cramer. Omdat Tromp Meesters al acht jaar na de oplevering overleed, zie je niet de oorspronkelijke meubels in het huis. Het werd daarna namelijk niet meer bewoond, maar deed dienst als stadhuis. Om een beeld te geven van hoe de familie woonde, zijn meubels van rond 1900 in de woning geplaatst.
Villa Rams Woerthe bezoeken
Gasthuislaan 2
8331 MX Steenwijk
Audiotour
Tijdens de audiotour komt het luxueuze woonhuis echt tot leven. Tip: ga ook naar het verrassend leuke Hildo Krop Museum in het souterrain. Krop maakte naam als stadsbeeldhouwer van Amsterdam, maar kwam dus uit Steenwijk.
Het is nu maar een kleine jongen, maar in 1898 was het Witte Huis de eerste wolkenkrabber van Nederland. Het was voor die tijd ongekend hoog: 43 meter.
Architectuur Het Witte Huis
Volgens sommigen is het niet alleen de eerste wolkenkrabber van Nederland, maar ook van Europa. Maar meestal wordt deze titel wordt toegekend aan de Boerentoren in Antwerpen. Die werd pas in 1931 gebouwd, maar was wel veel hoger (87,5 meter) dus het ligt een beetje aan je definitie van wolkenkrabber. Het idee voor Het Witte Huis kwam van de broers Gerrit en Herman van der Schuijt. Een van hen had het fenomeen wolkenkrabber ontdekt tijdens een zakenreis in New York. Ze gaven Willem Molenbroek de opdracht om het gebouw van elf verdiepingen te ontwerpen, naar Amerikaans voorbeeld. Maar het werd een bakstenen toren in plaats van een staalconstructie zoals in Amerika gebruikt werd. De buitenmuren van het torenhuis in jugendstil werden gemaakt van 100.000 (!) wit geglazuurde stenen.
In Nederland werd destijds niet hoger gebouwd dan vijf verdiepingen. De bouw van dit gigantische gebouw verliep dan ook niet geheel vlekkeloos. Tijdens het heien stortte een naastgelegen pand in. De oplossing was simpel, want dat gebouw werd gewoon afgebroken en de grond werd vanaf dat moment ook voor Het Witte Huis gebruikt. De wolkenkrabber avant la lettre was al binnen een jaar klaar. En van alle gemakken voorzien: het had een centrale verwarming, elektrisch licht, een telefooncentrale én een lift naar het uitkijkplatform op het dak. Op de gevel zie je zuilen, bloemmotieven en gevleugelde draken (bij de twee hoektorens). En op de eerste verdieping vijf beelden, met elk een eigen thema: zeevaart, vooruitgang, landbouw, nijverheid en handel. Er waren oorspronkelijk zes beelden, maar ‘arbeid’ is verloren gegaan tijdens het bombardement. Verder is het gebouw redelijk ongeschonden uit de oorlog gekomen.
Waardering
Het Nederlandse architectenblad Architectura schreef pal voor de opening van Het Witte Huis: ‘Die grote kolossen, al het andere overschreeuwend, zijn niet geschikt om een straat te versieren. […] ’t Is te hopen dat wij in ons land van dergelijke Amerikaansche produkten verschoond mogen blijven; ze mogen ze in Amerika mooi vinden, wij doen dit allerminst.’ Architecten vonden het dus niets, maar Rotterdammers vonden het geweldig. Ze reageerden heel enthousiast op ‘hun wolkenkrabber’ en stonden in de rij voor een uitstapje met de lift naar het dakterras. En het gebouw wordt nog steeds gewaardeerd. Inmiddels staat het in de Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg.
Het Witte Huis bezoeken
Wijnhaven 3
3011 WG Rotterdam
Op de begane grond zit Grand Café Het Witte Huis. En op speciale dagen is het dakterras open voor publiek, bijvoorbeeld tijdens de Rotterdam Architectuur Maand.
Boekhandel Den Boer heeft vriendelijk én deskundig personeel, een zeldzaamheid tegenwoordig. Maar bovenal zit de boekhandel in een fantastisch winkelpand.
Het gebouw werd in 1887 ook echt ontworpen als boekhandel. In 1905 trok H.J. den Boer erin en kreeg het gebouw de stijl van de destijds populaire jugendstil, dus vol sierlijke lijnen en versieringen. De gevel van de winkel werd gemaakt van witte (lees: dure) steen. Binnen is het authentieke houten interieur bewaard gebleven; je ziet bijvoorbeeld kasten met roeden glasdeurtjes.
Naar boekhandel Den Boer
Adres: Laanstraat 67-69, 3743 BC Baarn
Als het gaat om art nouveau in Den Haag, heb je het al snel over het Huis van Lorrie uit 1896. Het is een van de vroegste Nederlandse voorbeelden van de art nouveau stijl.
Architectuur Huis van Lorrie
De architect-aannemer J.P.J. Lorrie liet twee smalle oudere panden verbouwen tot een woonhuis voor hemzelf. De begane grond werd gebruikt als kantoorruimte en de bovenverdiepingen als woonruimte. Plek zat, met zo’n 400 vierkante meter. Vooral de voorgevel van het gebouw is bijzonder: die bestaat uit twee bouwstijlen. Links zie je de neogotische stijl en rechts jugendstil. Over de reden hiervan gaan verschillende verhalen. Volgens de familieoverlevering wilde Lorrie laten zien wat hij allemaal in zijn mars had; dit huis was zijn visitekaartje. Maar het kan ook goed zijn dat het linkerpand al neogotisch was en dat Lorrie de gevelversieringen in die stijl heeft behouden. Hoe dan ook, de gevel ziet er fantastisch uit.
Bijzondere details
Waarschijnlijk liet Lorrie zich inspireren door Brussel en Parijs, waar hij vaak kwam. Je ziet een erker met glas-in-loodramen en prachtige gevelversieringen. Zo heeft het huis zo ongeveer de opvallendste brievenbus van Den Haag: een liggende poes in sierlijke koperen krullen. Meer jugendstil kan bijna niet. Die kenmerkende sierlijke lijnen zie je overal terug in het gebouw, zoals in het ijzerwerk van de voordeur. Neogotische details zijn bijvoorbeeld de waterspuwers en gevleugelde honden. Lorrie ontwerpt ook het interieur, bijvoorbeeld alle inbouwkasten, spiegels en plafonds. En omdat het huis al die tijd in de familie is gebleven, is het interieur grotendeels bewaard gebleven. Dat is absoluut uniek, zelfs de meubels staan veelal nog op hun oorspronkelijke plek. En revolutionair in die tijd: als een van de eerste woonhuizen had het centrale verwarming en warm water uit alle kranen.
Huis van Lorrie bezichtigen
Adres: Smidswater 26, 2514 BW Den Haag