Tag archieven: 20e eeuw

Russisch paleisje, Amersfoort

Dit Russische paleisje hebben we te danken aan de beroemde architect Piet Blom.  Zijn Russische sprookje staat midden in een Amersfoortse woonwijk.

Ontwerp Russisch paleisje

Piet Blom ken je misschien van de kubuswoningen in Rotterdam. Blom ontwerpt de unieke woning in Amersfoort voor een Russische pianiste. Hij kent haar man goed en gaat samen met het stel naar een café. Zodra zij er piano begint te spelen, raakt de architect zo enthousiast dat hij spontaan op een servetje het ontwerp van hun toekomstige woning schetst: een houten gebouw met een druk gevelpatroon (vergelijkbaar met beschilderde Chinese kamerschermen) en groene, blauwe kozijnen. Bovenop komen karakteristieke Russische uientorens. Maar niet te poenig allemaal, want het huis moet de armoede uitstralen van de geboorteplaats van de pianiste, Irkoetsk in Siberië. Daarom krijgt het (overigens dure) hout een laag van gewone groene beits. In 1994 is de woning klaar. De splitlevel woning herbergt een complete concertzaal en in het aparte poortgebouw zit een lesruimte en een duiventil.

Het Russische buitenbeentje staat in Zielhorst, een wijk die in de jaren 80 een mix van hedendaagse Nederlandse architectuur moet worden. Dat houdt in dat mensen vrij zijn om er een woning te laten bouwen, als het maar geen ‘standaardhuis’ is. Dat kun je aan Piet Blom wel overlaten…

Russisch paleisje bezichtigen

Adres: Haussmannstraat 22, 3822 ED Amersfoort

toon in google Maps

Het gebouw is alleen van buiten te bezichtigen.

Bekijk ook

De Unie, Rotterdam

Ok, het gebouw aan de Mauritsweg is een replica. Maar wel een goede. Je zou zo denken dat dit Café de Unie het origineel uit 1925 is, maar dat gebouw werd tijdens de oorlog verwoest. In het opvallende gebouw zit nu een café.

Architectuur De Unie

Het gebouw uit 1925 werd ontworpen door de architect J.J.P. Oud. Hij koos voor de primaire kleuren, strakke letters en vormen van De Stijl. Hij had een paar jaar daarvoor gebroken met deze kunstenaarsgroep, maar kennelijk had hij het gedachtegoed nog niet verlaten. De gevel wordt vaak vergeleken met de asymmetrische composities van Mondriaan. De Rotterdammers verafschuwden het gebouw; het paste totaal niet bij de klassieke buurpanden. Critici hadden er ook al geen goed woord voor over:  ‘De niet te beschrijven kleuren bezorgen het oog lichamelijke pijn,’ schreef architect en criticus Periscopius (een pseudoniem). Stijl-voorman Theo van Doesburg bestempelde het als ‘decoratieve gevelarchitectuur’. Oud had gekozen voor een opvallende gevel om klanten te trekken, maar na een jaar moest het café al sluiten. Een autodealer trok in het pand en liet de gevel in grijstinten overschilderen. Bij de opening lieten Rotterdammers een bloemstuk bezorgen als dank voor deze verfraaiing.

De replica

In 1940 werd het gebouw vernietigd door het bombardement op Rotterdam en dat leek het einde voor het gebouw. Maar tijden veranderen. Jaren later werd de architect Oud als pionier van het moderne bouwen internationaal (wel) gewaardeerd. Net als de kunstgroep De Stijl. En zo werd café De Unie opeens een icoon van de moderne architectuur. Wonder boven wonder werd De Unie in 1986 weer herbouwd. De architect Carel Weeber maakte de replica van De Unie. Het kwam niet op de oorspronkelijke plek te staan, maar iets verderop aan de Mauritsweg. Het geplaagde gebouw is het enige stukje Rotterdam dat verwoest werd in de oorlog en daarna herbouwd.

De Unie bezichtigen

Adres: Mauritsweg 34-35, 3014 GS Rotterdam

toon in google maps

Kubuswoningen, Rotterdam

De opvallende, kleurrijke kubuswoningen uit 1984 worden nog steeds bewoond. En er is een leuke museumwoning die je kunt bezoeken, de Kijk-Kubus.

Architectuur kubuswoningen

De gemeente wil dat de woningen een speelse bouwstijl krijgen, omdat de stad op dat moment al zoveel zakelijke architectuur heeft. En daarom gaat de opdracht naar Piet Blom die eerder de kubuswoningen in Helmond neerzette. Zijn ideaal is om een soort dorp in de stad te maken. Hij ziet elke kubus als een boom en alle kubussen samen als bos, waardoor dit stukje unieke Rotterdam wel het Blaakse Bos wordt genoemd. Ook de Blaaktoren is van zijn hand en ook hier kiest Blom voor een bijzondere vorm; het gebouw staat nu bekend als Het Potlood.

Maar hoe zit de kubuswoning nu precies in elkaar? Om te beginnen: het is letterlijk een kubus, maar dan 45 graden gedraaid. De woning zelf is van hout, maar rust met één punt op een betonnen paal; daar vind je de ingang. Eenmaal binnen valt op dat kubus eigenlijk best groot is, zo’n 100m2. Wel zijn er maar een paar verticale wanden, de rest loopt schuin dus als je hier woont moet je wel creatief zijn en niet te precies… De ramen worden bijvoorbeeld gereinigd door te wachten op een stortbui (of door een tuinslang naar buiten te gooien zoals sommige bewoners doen) en het schilderwerk doe je ook niet even zelf.

Kubuswoningen bezoeken

Adres: Overblaak 70, 3011 MH Rotterdam

website kubuswoning

Info in de Kijk-Kubus

Beeldschermen en maquettes in de woning informeren je over de architect Piet Blom, de architectuur en de omgeving.

Bibliotheek Rotterdam

Tja, maar weinig mensen vinden het mooi en tóch heeft het iets: de Rotterdamse bibliotheek uit 1983. Het pand heeft talloze bijnamen, van Gasfabriek, IJstaart tot Stofzuiger. 

Gebouw bibliotheek Rotterdam

Vanwege de stalen buizen langs de gevel wordt vaak het gebouw vaak vergeleken met het Centre Pompidou in Parijs. Het beroemde architectenbureau Van den Broek en Bakema ontwierp het moderne pand. Het zit vol leuke details, zoals de entree met de vele lampen en het levensgrote schaakspel. Op de vijfde verdieping is de Rotterdamse skyline afgebeeld op het raam, met daaronder de tekst: ‘Als dit Narvik was, zou ik beter kijken’. Met deze verwijzing naar het gedicht ‘Bij Loosdrecht’ van K. Schippers roept het op om naar het bekende te kijken alsof het iets nieuws is.

Bibliotheek Rotterdam bezoeken

Adres: Hoogstraat 110, 3011 PV Rotterdam

website bibliotheek rotterdam

Vanaf 2025 wordt de bibliotheek grondig verbouwd. Dan vind je de bibliotheek tijdelijk op een andere locatie.

Bekijk ook

Evoluon, Eindhoven

Alsof ‘ie net is geland… Het futuristische Evoluon is het bekendste gebouw van Eindhoven. Philips schonk het aan de stad ter ere van het 75-jarig bestaan van het bedrijf.

Gebouw Evoluon

Nadat Philips op de wereldtentoonstelling in Brussel indruk maakt met zijn paviljoen, wil Frits Philips een permanente expositieruimte. Tijdens een etentje met zijn rechterhand Louis Kalff komt deze ambitie weer ter sprake en het verhaal gaat dat Kalff vervolgens drie markante gebouwen tekent, waaronder de futuristisch ogende vliegende schotel. Eerder bedacht de grafisch vormgever bijvoorbeeld al het beroemde logo van Philips, maar ook het eerste botenhuis van Nederland (omdat hij zelf roeide). Bij het Evoluon wordt architect Leo de Bever betrokken en in 1966  staat de enorme betonnen koepel op zijn v-vormige poten.

Futurelab Evoluon

Het Evoluon is echt bedoeld als uithangbord van technische vooruitgang, en natuurlijk vooral die van Philips. Tot 1989 zit er een technologiemuseum in. Dit is een buitengewoon succes, vooral omdat bezoekers zelf aan de knoppen mogen zitten. Spelenderwijs krijgen ze uitleg over de telefoon, satellieten, televisie en tal van andere moderne producten. Maar later komen er meer van dit soort musea en lopen de bezoekersaantallen terug. Nu is het Evoluon in gebruik als congrescentrum. En sinds 2022 kun je ook weer naar exposities toe.

Evoluon bezoeken

Adres: Noord Brabantlaan 1A, 5652 LA Eindhoven

website evoluon

Het Evoluon is in gebruik als congrescentrum, maar het bijzondere gebouw is ook open voor publiek. Er worden tentoonstellingen en evenementen georganiseerd.

Euromast, Rotterdam

De Euromast werd in 1960 gebouwd en meteen het hoogste bouwwerk van Rotterdam. De toren werd speciaal neergezet voor de Floriade, de internationale bloemenexpo. De Euromast is nog steeds de hoogste uitkijktoren van Nederland.

Ontwerp Euromast

‘Een uitzichttoren is absoluut noodzakelijk’, aldus de organisatoren van de Floriade in 1960. Natuurlijk als letterlijk hoogtepunt voor de internationale bloemententoonstelling, maar ook als blijvende publiekstrekker. De Euromast werd ontworpen door Huig (Hugh) Maaskant die je misschien kent van de Pier in Scheveningen of het Rotterdamse Groothandelsgebouw. De architect zag de Euromast als de bekroning van de Rotterdamse haven en maakte daarom verschillende verwijzingen naar de scheepvaart. Zoals de vlaggenmast bovenop de toren en het kraaiennest dat naar zee wijst. Dit ‘betonnen nest’ hangt op precies 100 meter hoogte, want zo had Maaskant onderzocht: “dat is de grens waarbij men nog contact heeft met de grond, mensen en auto’s nog herkent en zich nog in de omgeving opgenomen voelt, men zit dan ’s avonds nog tussen de lichtjes, maar daarboven gaat men erover heen kijken, in de eindeloze verte.”  

De fundering van de toren bestaat uit een blok beton van bijna 2 miljoen kilogram. Deze stevige constructie bleek goed van pas te komen toen in 1968 de nieuw geopende Medische Faculteit met 114 meter de Euromast voorbijstreefde. Slechts 2 jaar later werd namelijk simpelweg een toren bovenop de Euromast geplaatst waardoor de Rotterdamse trots met 185 meter weer de hoogste was. Daar ging de zorgvuldig uitgedachte 100 meter van Maaskant…

De naam

En waarom is het eigenlijk Euromast en niet Eurotoren? Was het vroeger misschien een zendmast of had het een andere functie? Maar nee, dit is een slimmigheidje. De term mast verwijst namelijk naar de scheepvaart en nog belangrijker: de term doet het internationaal goed. Niet alleen Nederlanders weten namelijk wat een mast is, ook Engelsen, Duitsers en Scandinaviërs. Het lijkt op het Pools (maszt), Frans (mât), Spaans (mastil ) en het heeft zelfs wat weg van het Russische matsjta en het Japanse masuto. Handig voor de internationale publiekstrekker die de Euromast moest worden, en nog steeds is.

Euromast bezoeken

Adres: Parkhaven 20, 3016 GM Rotterdam

website euromast

Je kunt een ticket kopen voor het uitkijkplatform en de Euroscoop, maar er is ook een restaurant en er zijn zelfs twee hotelsuites, ingericht door Jan des Bouvrie. En voor de durfals, je kunt van de Euromast abseilen of tokkelen. 

De Lijnbaan, Rotterdam

Toegegeven, het is gewoon een winkelstraat. En niet eens een hele mooie. De straat moet het hebben van zijn geschiedenis. Het was de eerste winkelboulevard van Nederland en de eerste autovrije van Europa. Bij de opening in 1953 werd de Lijnbaan internationaal gezien als werkelijk hypermodern.

De Lijnbaan werd gebouwd na het bombardement van 14 mei 1940 dat de binnenstad volledig had weggevaagd. Na het bombardement kwamen er zo’n 200 noodwinkeltjes. In het centrum mocht namelijk nog niet gebouwd worden, omdat er eerst een nieuw bouwplan moest komen. Toen ontstond het revolutionaire idee voor de Lijnbaan. Veel ondernemers hadden twijfels over het plan. Een autovrije winkelstraat, hoe kunnen klanten je winkel dan vinden? En dan díe naam. Op de plek van de winkelstraat zat vroeger een touwslager die zijn garen spande op een lange strook grond: een lijnbaan. Waarom een hypermodern winkelcentrum vernoemen naar dit in hun ogen nederige beroep? Ondanks deze twijfels deden toch zo’n 70 ondernemers mee aan het experiment.

In 1948 kreeg het architectenbureau Van den Broek en Bakema de opdracht het nieuwe winkelgebied te ontwerpen. Zij staan bekend om hun architectuur in de stijl van het Nieuwe Bouwen; moderne gebouwen van beton, staal en glas. Hun plan voor de winkelboulevard: een brede straat voor alleen voetgangers met aan beide kanten winkelpanden van maximaal 2 lagen hoog met grote etalages. Op de bovenste verdieping komen geen woningen (zoals in traditionele winkelstraten), want wonen en werken worden gescheiden. Dus de huizen komen achter de Lijnbaan, net als een weg voor vrachtauto’s om de winkels te bevoorraden. Destijds was er veel lof voor de moderne opzet, maar in de loop der tijd veranderde dit en ontstonden er plannen om de Lijnbaan te slopen. Maar sinds 2010 is het noordelijk deel van de Lijnbaan rijksmonument. Het icoon van de de wederopbouw en Europa’s eerste autoloze winkelstraat, blijft dus te bezichtigen.

Naar de Lijnbaan

Begin Lijnbaan: Weena-Zuid
Rotterdam

Groothandelsgebouw, Rotterdam

Het gigantische Groothandelsgebouw uit 1953 werd het symbool van de wederopbouw van Rotterdam. De architecten namen The Merchandise Market in Chicago als voorbeeld.

Wederopbouwarchitectuur

Omdat veel kantoorruimte door het bombardement op Rotterdam verloren was gegaan, was het idee een bedrijfsverzamelpand te maken. De architecten Huig (Hugh) Maaskant en Willem van Tijen ontwierpen het gebouw. Hun inspiratie kwam van een studiereis naar Amerika. Daar zagen zij namelijk het grootste handelsgebouw ter wereld, The Merchandise Market in Chicago. Kenmerkend is het zakelijke, repeterende gebruik van slechts glas en beton. Op 3 juni 1953 opende Koningin Juliana het Groothandelsgebouw. Het was het grootste handelsgebouw van Nederland. Het vloeroppervlak van zo’n 127.000 vierkante meter is nog steeds ruim twee keer zo veel als De Delftse Poort aan de de overkant. Het immense pand werd het symbool van de wederopbouw van de stad. Zo moest het ‘nieuwe’ Rotterdam eruit komen te zien.

Delftse Poort (rechts)

In het gebouw

In het bedrijfsverzamelgebouw zaten kantoren, magazijnen en -op de begane grond- winkels. Absoluut uniek was de autoweg. Er lag namelijk ook ín het gebouw een 1,5 kilometer lange weg om goederen af te leveren. Verder trok tijdens de bouw café Engels in het pand. In 1961 werd bioscoop Kriterion in de dakopbouw gevestigd, destijds de hoogste bioscoop van Nederland. Deze sloot in de jaren 90 zijn deuren. Het idee achter de bioscoop was dat studenten die door de oorlog hun studie niet konden afmaken hier wat extra geld konden verdienen.

Groothandelsgebouw bezichtigen

Adres: Stationsplein 45, 3013 AK Rotterdam

website groothandelsgebouw

Het Groothandelsgebouw is alleen van buiten te bezichtigen.

Kunstmuseum, Den Haag

De beroemde architect Berlage zag het Kunstmuseum (voorheen Gemeentemuseum) in Den Haag als zijn meesterwerk. En velen met hem.

Gebouw Kunstmuseum

Voor het ontwerp van het museum werkt Berlage nauw samen met directeur Enno van Gelder. Zij vinden allebei dat het gebouw uitnodigend moet worden, niet gericht op de elite maar voor iedereen. Bezoekers moeten in alle rust van de kunst kunnen genieten en dat idee is geweldig doorgevoerd. Om te beginnen heeft het museum een lange glazen pergola naar de entree, zodat bezoekers de drukte letterlijk achter zich laten en zich helemaal kunnen onderdompelen in de kunst. De zalen zijn niet te groot en verschillen in formaat wat museummoeheid moet voorkomen. En de deuren van de zalen zitten niet recht tegenover elkaar om bezoekers niet op te jagen door te gaan. En om ze echt te laten verdwalen in de kunst, heeft het gebouw geen duidelijke plattegrond.

Het hoogtepunt van het gebouw is de monumentale hal. Met de moderne, felle kleuren rood, geel en groen die sterk afsteken tegen de witte muren. In elke zaal schijnt natuurlijk daglicht, voor die tijd heel innovatief. Dankzij de glazen vensters met lamellen in het dak is de lichtinval goed te regelen. Ook is er een lunchroom, tegenwoordig normaal, maar de gemeente zag het destijds als ‘ongewenste frivoliteit’. Maar de heren vonden toch dat dit rustpunt er moest komen. Het museum werd in 1935 geopend. Helaas heeft Berlage zelf het eindresultaat nooit gezien; hij overleed een jaar voor de oplevering. Zijn schoonzoon Emil Strasser, met wie hij de bouw begeleidde, maakte het gebouw af.

Berlages meesterwerk

Het museum lijkt een willekeurig geheel, maar Berlage heeft alles tot in de puntjes op elkaar afgestemd. Hij vond symmetrie en verhoudingen juist heel belangrijk. In het hele gebouw komt bijvoorbeeld dezelfde maateenheid van 11 centimeter terug. Zoals in de kenmerkende gele baksteen die Berlage voor dit gebouw liet maken. Het gebouw rust overigens stiekem op een betonskelet wat speels gemetselde bakstenen mogelijk maakt. Ook heeft het gebouw  ritmisch verspringende gevels en daken. Hieraan zie je dat de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright een grote inspiratiebron is. De vormen van de gevels zijn bepaald door de inrichting van het museum, want het gaat natuurlijk om wat er binnen te beleven valt.

Kunstmuseum bezoeken

Adres: Stadhouderslaan 41, 2517 HV Den Haag

website kunstmuseum

Bekijk ook

Huis Sonneveld, Rotterdam

De witte, strakke villa uit 1933 werd destijds gezien als hypermodern. En sommige handige vindingen van Huis Sonneveld zou je nog steeds best in je woning willen hebben. Het huis is gebouwd voor het gezin van Albertus Sonneveld, directielid van de Van Nelle Fabriek. Het is nu een geweldige museumwoning die je kunt bezoeken met een leuke audiotour.

Architectuur Huis Sonneveld

Meneer Sonneveld laat het ontwerp van de woning maken door het architectenbureau Brinkman & Van der Vlugt. Geen gekke keuze, want zij waren net klaar met de zeer geslaagde Van Nelle Fabriek waar Sonneveld directeur van de tabaksafdeling was. Geïnspireerd door de moderne fabriek wil hij een woning in dezelfde stijl. En die stijl is het Nieuwe Bouwen waarbij het draait om het gebruik van moderne materialen als beton en staal en vooral om de behoeften van de bewoners. Zij moeten veel ruimte, frisse lucht en zonlicht krijgen. De woning heeft dan ook grote ramen met uitzicht op de tuin. Brinkman & Van der Vlugt ontwerpen overigens ook de inrichting waarbij alles  tot in het kleinste detail op elkaar wordt afgestemd. Op de ontwerptekeningen zijn zelfs de schilderijen op de wand al ingetekend.

Het meeste meubilair kwam van Gispen die net – niet geheel toevallig – ook het hoofdkantoor van de fabriek had ingericht. Veel originele Gispen meubels zijn nog te bewonderen in Huis Sonneveld, zoals de bekende fauteuils, tafels en lampen. Maar ook speciaal voor het huis ontworpen meubilair, zoals de eettafel met ingebouwd elektrisch belsysteem. De woning barst sowieso van de – voor die tijd – moderne snufjes. Het heeft een intercomsysteem, een verwarmd handdoekenrek in de badkamer, een lift om afgeleverde goederen naar boven te transporteren (nu ook best een luxe), en nog een kleiner liftje om hout uit de kelder naar boven te halen voor de open haard. Helemaal geweldig is de multifunctionele bank –  een ontwerp van Leendert van der Vlugt zelf –  die ook dient als kast, boekenplank én geluidsinstallatie. De installatie staat in verbinding met de andere kamers waardoor je overal naar de muziek kunt luisteren; streaming avant la lettre;-)

Huis Sonneveld bezoeken

Adres: Jongkindstraat 12, 3015 CG Rotterdam

website huis sonneveld

Audiotour

Bij je bezoek aan Huis Sonneveld kun je een gratis audiotour volgen. Je hoort en ervaart hoe modern de familie Sonneveld in hun tijd woonde. Er is ook een speciale audiotour voor kinderen beschikbaar.

Huis Van Ravesteyn, Utrecht

Hij heeft de twijfelachtige eer om de meest gesloopte architect van Nederland te zijn. Maar het woonhuis dat Sybold van Ravesteyn voor zichzelf maakte, is gelukkig nog te bewonderen. Je ziet goed aan zijn huis dat hij spoorwegarchitect was. Je kunt het museumhuis bezoeken met een leuke audiotour, en er zelfs overnachten.

Achtergrond

De gebouwen van de architect werden overigens niet gesloopt omdat ze lelijk of slecht gebouwd waren. Hij had gewoon de pech om vooral praktische gebouwen te ontwerpen die na verloop van tijd gewoon niet meer zo praktisch waren. Zoals de vele stations die hij voor de spoorwegen ontwierp. Een uitzonderlijk gebouw dat wel bewaard is gebleven, is de Inktpot. Voor dit grootste bakstenen gebouw van Nederland maakte Van Ravesteyn de constructie (hij was oorspronkelijk ingenieur). Ook dierentuin Blijdorp in Rotterdam heeft – welverdiend – de tand des tijds doorstaan.

Architectuur Huis Van Ravesteyn

Aan de buitenkant doet Huis Van Ravesteyn uit 1932 wel een beetje denken aan een charmant stationnetje van die tijd. De architect wilde geen standaardhuis en werd met zijn ontwerp zowel geliefd als verguisd. Oorspronkelijk was de architect namelijk aanhanger van Het Nieuwe Bouwen, dus moderne gebouwen van beton, staal en glas. Maar ook: recht, strak en zonder tierelantijntjes. En dit laatste liet Van Ravesteyn duidelijk los… Geïnspireerd door een reis naar Italië werd hij namelijk liefhebber van krulligere lijnen, ronde ramen en – helemaal illustratief- vreselijk kitscherig porselein. Bij het publiek maakte dit alles hem geliefd, maar veel modernistische architecten moesten niets hebben van deze vrije, speelse bouwstijl.


Dat Sybold van Ravesteyn spoorwegarchitect was, zie je duidelijk terug aan de inrichting van de woning. Zo zit al het meubilair vast aan de muren – net als in de trein – heeft het bureau opstaande randjes zodat je pennen er niet vanaf vallen en gaat de wc-deur naar binnen open (en past maar net). De plinten, kozijnen en de trapleuning zijn zelfs gemaakt in de werkplaats van de spoorwegen. En de leuke, gele bakstenen hebben we ook te danken aan de NS. De woonkamer is een combinatie van studeerkamer, eethoek en zithoek. Zo’n grote, open ruimte was revolutionair in die tijd. En doet denken aan het huis van zijn goede vriend Gerrit Rietveld dat in dezelfde straat staat, het Rietveld Schröderhuis. Overigens is bijna alles in Huis Van Ravesteyn nog origineel, van het servies tot de passer waarmee hij zijn gebouwen ontwierp. De architect wist namelijk al vrij snel dat hij zijn woning wilde achterlaten als museum.

Huis Van Ravesteyn bezoeken

Adres: Prins Hendriklaan 112, 3584 ES Utrecht

website van ravesteyn

Audiotour

Je kunt tijdens je bezoek de audiotour volgen waarin je alle ins & outs te horen krijgt over de woning. Ook is het huis enkele weken per jaar te huur als Monument en bed.

Huis van Waalwijk (het oude raadhuis)

Het Huis van Waalwijk is het stralend middelpunt op het Waalwijkse Raadhuisplein. Het architectonische pareltje werd in 1932 neergezet als stadhuis en is nu een plek voor kunst en cultuur. Als je het Huis van Waalwijk bezoekt, vertellen enthousiaste vrijwilligers je graag meer.

Architectuur raadhuis van Waalwijk

Alexander Kropholler ontwierp meer dan honderd gebouwen in Nederland, maar is toch relatief onbekend. De architect werd beïnvloed door de – wel beroemde – Pierre Cuypers (bekend van het weelderige Rijksmuseum) en Hendrik Berlage (bekend van de strakke Beurs van Berlage). Niet echt een logische combinatie, maar dankzij dit raadhuis zie je dat het tot prachtig resultaat leidt. Het raadhuis dat hij ontwierp in Delftse Schoolstijl is een lust voor het oog, zowel van buiten als van binnen.

Het gebouw imponeert dankzij de opvallende trapgevel, de grote warmrode bakstenen en de charmante loggia. Op de gevel zie je subtiel aangebrachte details, zoals de mooie klok op het tegeltableau, en het iets prominenter aangebrachte wapen van Waalwijk. Bovenaan het bordes staan een zandstenen os en koe op de uitkijk, gemaakt door Lambertus Zijl. Zij symboliseren de leerindustrie en veeteelt waar Waalwijk bekend om stond.

Interieur

Binnen word je helemaal blij verrast. Kropholler ontwierp namelijk ook het interieur tot in detail én werkte samen met vele beeldende kunstenaars. Zo maakte zijn zus Julie de glas-in-loodramen die zorgen voor een kleurrijke lichtinval. Theo van Delft creëerde de overweldigende muurschildering in de trouwzaal. En alle vogel- en dierfiguren die je tegenkomt, zijn van de eerder genoemde Lambertus. Let verder vooral op de prachtige details in het gebouw, zoals de deuren van teakhout met handgesmede scharnieren en deurklinken, kleurrijke stenen, zandstenen zuilen en nog veel meer… De foto’s geven een impressie, maar het is zeker een aanrader om zelf een kijkje te nemen in het prachtige oude raadhuis van Waalwijk.

Huis van Waalwijk bezoeken

Adres: Raadhuisplein 2, 5141 KG Waalwijk

Website huis van waalwijk

In het Huis van Waalwijk kun je naar (gratis) exposities. Ook zijn er altijd vrijwilligers aanwezig die je meer kunnen vertellen over het gebouw.

Bacinol 2, Delft

Dit stoere gebouw uit 1932 is nu een culturele en culinaire hotspot: Bacinol 2. De naam Bacinol dankt het gebouw aan geheime experimenten tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Ontwerp Bacinol 2

Dit was het fabrieks- en kantoorgebouw van de Koninklijke Fabriek F.W. Braat. Vooral bekend door zijn stalen kozijnen. Bacinol 2 werd ontworpen door Jan de Bie Leuveling Tjeenk, in de stijl van het Nieuwe Bouwen. Het bestaat uit gewapend beton, gele bakstenen en -uiteraard- stalen vensters van Braat zelf. Dit visitekaartje van het bedrijf wilde de architect duidelijk laten terugkomen. Er is zelfs geen enkel stukje hout toegepast in het gebouw. In het trappenhuis zit een stalen lift met een zeldzame (en nu verboden) open ombouw. Maar de echte blikvanger is het gigantische glas-in-lood raam dat over de volle hoogte is aangebracht. Het glas-in-lood raam werd ontworpen door de Hongaarse kunstenaar Vilmos Huszár. Hij is het meest onbekende lid van kunststroming De Stijl. Sterker nog, hij was een van de oprichters en werkte dus nauw samen met onder andere Piet Mondriaan en Theo van Doesburg. Maar niet lang na de oprichting maakte de kunstenaar zich los van De Stijl en ging zijn eigen weg.

De naam Bacinol

Bacinol 2 suggereert een Bacinol 1. Dat klopt, maar dat gebouw (dat hoorde bij Koninklijke Gist- en Spiritusfabriek) moest in 2009 wijken voor de spoortunnel van het nieuwe station Delft. De naam Bacinol dankt het gebouw overigens aan geheime experimenten tijdens de Tweede Wereldoorlog. In het gebouw deden ze proeven met -toen net uitgevonden- penicilline. Ze wilden niet dat de Duitsers gebruik konden maken van het medicijn, dus produceerden ze onder de codenaam Bacinol.

Bacinol 2 bezoeken

Adres: Hooikade 13 2627 AB Delft

website bacinol 2

Het restaurant Huszár organiseert op Open Monumentendag vaak rondleidingen door het gebouw. Leuk weetje: het restaurant is vernoemd naar de kunstenaar van het glas-in-lood werk. Leuke bijkomstigheid was dat de grootvader van het familiebedrijf vroeger huzaar (soldaat te paard) bleek te zijn. Zijn megafoto is verwerkt in de glazen wand in het café.

Van Nelle Fabriek, Rotterdam

Bij op de oplevering was de Van Nelle Fabriek de modernste fabriek van Nederland.  Dankzij de gigantische glasgevel wordt ‘ie ook wel Het Glazen Paleis genoemd. Het is het belangrijkste industriële monument van ons land en staat op de Werelderfgoedlijst. Je kunt een rondleiding volgen in de unieke fabriek.

Architecten Brinkman & Van der Vlugt

De familie Van Nelle was allang niet meer in beeld toen deze fabriek voor koffie, thee en tabak in 1931 werd neergezet. Inmiddels was Cees van der Leeuw directeur en hij drukte een flinke stempel op het ontwerp van de fabriek. Hij was dan ook geen doorsnee directeur. Van der Leeuw interesseerde zich namelijk voor spiritualiteit (theosofisme) en kunst en was liever kunstschilder geworden. Ook had hij oog voor talent. Voor de fabriek nam hij architect Michiel Brinkman in de arm. Brinkman had de eerste schetsen al klaar toen hij plotseling overleed in 1925. Zijn zoon, Jan, stopte met zijn studie aan de Technische Hogeschool Delft en nam het werk van zijn vader over. Maar Van Der Leeuw wilde ook een ervaren architect en haalde Leendert van der Vlugt erbij. En zo ontstond Brinkman & Van der Vlugt.

Gebouw Van Nelle Fabriek

Het gebouw is ontworpen in de stijl van het functionalisme. Belangrijkste uitgangspunt: vorm volgt functie. Dus eerst werd -werkelijk tot in detail- het productieproces in kaart gebracht. Pas daarna werd bekeken hoe het gebouw het beste vormgegeven kon worden. Natuurlijk volgens de andere belangrijke principes: licht, lucht en ruimte. Zo kreeg het gebouw een stalen pui met veel glas (gemaakt door F.W. Braat, zie het artikel over Bacinol 2). Het wordt dan ook wel het ‘Glazen Paleis’ genoemd.

Het pand bestond uit drie aaneengeschakelde fabrieken voor koffie, thee en tabak. Elke verdieping was bedoeld voor één stap uit het verwerkingsproces: zeven voor tabak, vijf voor koffie en drie voor thee. De karakteristieke bruggen verbonden de fabriek met de pakhuizen. De  bruggen waren overigens niet bedoeld voor mensen, maar om producten via een rails droog over te brengen. Bovenop de fabriek kwam een theehuis om bezoekers te ontvangen. Dat bedacht Van der Leeuw toen hij tijdens de bouw het mooie uitzicht opmerkte. De directie kreeg een apart kantoor. Halfrond, in tegenstelling tot de rest van het gebouw. Het management kon zo precies zien wat er op het terrein gebeurde. Gispen mocht de directievleugel inrichten.

Inrichting fabriek

Je ziet door het hele gebouw ‘paddenstoelkolommen’ van gewapend beton. Die kolommen zorgden ervoor dat de gevel niet dragend was (en dus uit glas kon bestaan) en dat er geen balken nodig waren. Licht en ruimte dus. Verder had elke kolom bevestigingsrails, zodat je makkelijk iets kon ophangen. Uniformiteit en standaardisatie stonden ook hoog aangeschreven.

Niet alleen had Cees van der Leeuw oog voor talent, maar ook voor zijn medewerkers. Hij bracht extra ideeën in voor een lichte en ruime omgeving. Zo wilde hij in de glazen wanden geen horizontale spijlen op ooghoogte, want die zouden het uitzicht maar belemmeren en mensen een opgesloten gevoel geven. Ook zorgde hij voor grote sanitaire ruimtes in de fabriek. De arbeiders hadden vaak slechte woonomstandigheden en konden zich hier wassen voor het werk. Dit was overigens niet alleen belangrijk voor het welzijn van zijn medewerkers. Hygiëne was noodzakelijk voor de productie.

Verder opvallend: er waren iets meer vrouwen dan mannen in dienst en om afleiding te voorkomen, waren er aparte werkvloeren én trappen voor mannen en vrouwen. De trappenhuizen in de Van Nelle Fabriek zijn opvallend mooi. Het beroemde Rotterdamse bedrijf Gispen ontwierp het chroomwerk, zoals de de trapleuningen.

Van Nelle Fabriek bezoeken

Adres: Van Nelleweg 1, 3044 BC Rotterdam

rondleiding van nelle fabriek

Rondleiding

Je komt alles te weten over deze unieke fabriek via de rondleiding met een gids van UrbanGuides.

Boijmans Van Beuningen, Rotterdam

Het Museumpark barst van de moderne architectuur. Behalve het museum Boijmans Van Beuningen, die bouwstijl is juist traditioneel en ambachtelijk, naar Scandinavisch voorbeeld.

Gebouw Boijmans Van Beuningen

In 1928 ontwerpt stadsarchitect Ad van der Steur het gebouw. Zijn idee: geen overvolle wanden en slecht licht (zoals in het Schielandshuis waar de collectie eerst hing). En intieme ruimtes, omdat de kunst ook uit kleine ruimtes komt aangezien het vooral schenkingen van particulieren zijn. Als het gebouw in 1935 opent, wordt het meteen overladen met kritiek van andere architecten. In die periode is namelijk Het Nieuwe Bouwen in de mode: betonnen, lichte en zakelijke gebouwen zonder versieringen (pikant detail: pal tegenover het museum staan dan al tal van villa’s in die stijl). Terwijl Van de Steur kiest voor een  traditionalistisch gebouw – geïnspireerd op Scandinavische architectuur – met bakstenen en zandstenen gevels. En een toren naar voorbeeld van het stadhuis van Stockholm, die alleen voor de sier wordt toegevoegd… een afschuwelijk uitgangspunt volgens de functionalisten (ter verzachting: van binnen kreeg het bergruimte).

De naam van het museum

Het begint allemaal met Boijmans, deze jurist laat zijn kunstcollectie na aan de stad Rotterdam. Leuk weetje: hij wil zijn collectie eigenlijk aan Utrecht schenken, maar die wijst hem af. En dus komt de kunst in 1849 in het Rotterdamse Schielandshuis te hangen. Maar een paar jaar later breekt er brand uit en precies op dat moment is de sleutel van de kunstopslag onvindbaar… het museum raakt in één nacht bijna zijn hele collectie kwijt. Dankzij het verzekeringsgeld kan het museum door en omdat dit zo goed loopt, staat er nu dit mooie gebouw in het Museumpark. En het Boijmans wordt de jaren erna steeds verder uitgebreid. Niet in de laatste plaats dankzij Daniël George van Beuningen die in 1958 zijn kunst schenkt aan museum.

Boijmans Van Beuningen bezoeken

Adres: Museumpark 18, 3015 CX Rotterdam

website boijmans

Let op: het museum is momenteel gesloten vanwege renovatie. Maar het opent vanaf juni vijf weken lang voor een speciale kunsttoer Snakken naar Boijmans. En je kunt natuurlijk naar het gave Depot van Boijmans.

Bekijk ook

Botenhuis Laga, Delft

Delft heeft voor zo’n kleine stad behoorlijk veelzijdige architectuur en dat is vooral te danken aan een paar getalenteerde TU-studenten. Het botenhuis van Laga uit 1926 was het eerste gebouw in Nederland dat speciaal werd ontworpen voor roeiers.

Bouwstijl botenhuis

Het botenhuis werd ontworpen door oud-lid Louis Kalff en Johan Hanrath. Kalff maakte bijvoorbeeld ook het logo van Philips en het markante Evoluon, Hanrath ontwierp veel landhuizen. Het botenhuis maakten ze in de stijl van de Amsterdamse School. Het is het duidelijkste voorbeeld van de Amsterdamse Schoolstijl in Delft. De bouwstijl is onder andere te herkennen aan de plastische vorm en bijzondere metselwerk. Kijk bijvoorbeeld naar het trappenhuis in de vorm van een slakkenhuis en het metselwerk in Noors verband (toepasselijk want de vereniging is vernoemd naar de Noorse Godin van meren en rivieren). Alle decoraties zijn tot in de kleinste details doorgevoerd, zoals bij de vlaggenmasten. De clubkleuren rood en wit geven het pand een extra speels uiterlijk.

Speciaal ontwerp voor roeiers

Ook bijzonder: het botenhuis was het eerste gebouw in Nederland dat speciaal werd ontworpen voor roeiers. Daar werden de afmetingen dan ook op afgestemd. Zo is een verhoging gemaakt op het dakterras, zodat je de boordpalen rechtop kon zetten in het hok. En de diepte van de botenloods werd gebaseerd op een boot met acht roeiers en stuurman. In de loop der tijd is het gebouw wel wat veranderd. Vroeger was er nog een woning van de bootsman en liep er een sloot achter het gebouw. Dat is allemaal weg, maar in de jaren 90 kwam er ook wat bij: een nieuwe werkplaats voor bootherstel. Overigens is het botenhuis inmiddels te klein voor de ambities van Laga dus de roeiers willen graag verhuizen.

Botenhuis Laga bezichtigen

Adres: Nieuwelaan 53, 2611 RR Delft

toon in google maps

Het gebouw is alleen van buiten te bezichtigen.

Rietveld Schröderhuis, Utrecht

Het beroemde Rietveld Schröderhuis is een meesterwerk van Gerrit Rietveld voor de geheime liefde van de architect, Truus Schröder. Ze hadden allebei uitgesproken, slimme ideeën en dat zie je duidelijk terug in het huis. Je kunt een leuke audiotour volgen door het bijzondere huis dat het zelfs heeft gehaald tot de Werelderfgoedlijst.

Architectuur Rietveld Schröderhuis

Het Rietveld Schröderhuis uit 1924 is het eerste complete woonhuis dat de bekende architect ontwerpt. De woning wordt gezien als het architectonisch hoogtepunt van De Stijl waar Rietveld lid van is. Het motto van deze kunstenaarsgroep: goede kunst is recht en hoekig en heeft alleen primaire kleuren. En dit zie je dan ook duidelijk terug.

Het Rietveld Schröderhuis zit heel slim in elkaar en heeft de meest leuke, praktische oplossingen. De bovenverdieping bijvoorbeeld is één grote kamer (afgezien van de badkamer en het toilet) maar met een systeem van verschuifbare wanden kun je hier aparte kamers van maken. De brievenbus is van glas, waardoor je meteen ziet of er post ligt, en de keuken heeft een boodschappenluik naar buiten. En het mooiste gebaar van Rietveld: in de slaapkamer zie je een piepkleine lade voor het kammetje van Truus, zodat ze daar nooit meer naar hoeft te zoeken. Verder zullen je de grote ramen opvallen, die overigens volledig open kunnen want contact met buiten is erg belangrijk. Ook maakt Rietveld al het interieur zelf, dus je ziet bijvoorbeeld zijn beroemde rood-blauwe stoel en zigzagstoel.

Rietveld en Schröder

Mevrouw Schröder heeft overigens zelf  ook eigenzinnige ideeën die je terugziet in het ontwerp. Ze wil namelijk “leven en niet geleefd worden” en dit betekent sowieso een sobere woning. En ze wenst zoveel mogelijk op de eerste verdieping te wonen, want daar heeft ze een mooi uitzicht over het polderlandschap (dat er toen nog was, nu kijk je uit op een viaduct…). Bovendien voelt ze zich beter als ze “los van de grond komt”.

De verstandhouding tussen architect en opdrachtgeefster – net weduwe – blijft overigens niet zakelijk. Ze krijgen een relatie en op het moment dat Rietveld’s vrouw overlijdt, trekt hij bij Truus in en blijft er wonen tot zijn overlijden.

Rietveld Schröderhuis bezoeken

Adres: Prins Hendriklaan 50, 3583 EP Utrecht

website rietveld schroderhuis

Audiotour

Je kunt een leuke audiotour doen door het huis. Wel laten ze maar 12 bezoekers tegelijk naar binnen, dus reserveer (ruim) van tevoren. Tijdens je bezoek krijg je ook een demonstratie van de ingenieuze schuifbare wanden waardoor de woning steeds anders ingedeeld kan worden.

Bibliotheek Neude, Utrecht

Dankzij de imposante hal met prachtige bakstenen bogen lijkt het wel of je binnenkomt in een kathedraal. Het voormalige postkantoor uit 1924 werd omgetoverd tot bibliotheek. Je kunt een leuke rondleiding volgen door de bibliotheek.

Gebouw bibliotheek Neude

Het is moeilijk voor te stellen als je de huidige servicepunten ziet, maar vroeger moesten postkantoren grandeur uitstralen. En dat doet die van het Utrechtse postkantoor nog steeds, maar nu als bibliotheek. Er zijn bijna duizend boekenkasten en meer dan driehonderd studieplekken, en je vindt er ook een filmzaal, theater en eetbar.

Bij binnenkomst stap je meteen in de grandioze hal met zijn paraboolvormige bogen van gele baksteen. De architect, Joseph Crouwel, nam het Rotterdamse postkantoor als voorbeeld, koos voor een ontwerp in Amsterdamse Schoolstijl en maakte een Gesamtkunstwerk van het gebouw. Oftewel, je kijkt er je ogen uit. Vooral leuk zijn de details die verwijzen naar het postkantoor, zoals de stenen postduiven, maar ook de giraffehalzen met posthoorns die als boegbeelden van vikingschepen uit de wand komen. En niet te missen, de zwarte beelden in art-decostijl van Hendrik van den Eijnde. Deze mensfiguren stellen de werelddelen voor en symboliseren de gedachte dat post mensen en landen met elkaar verbindt (het beeld in het midden stelt Handel en Welvaart voor, maar dat is vooral gemaakt om aan een even aantal te komen). Overigens hebben de Utrechters de beelden – en de leeuwen bij de ingang – betaald, omdat het budget op was: crowdfunding avant la lettre.

Let in de toch al opvallende publiekshal ook op de gave klok, gemaakt door de Porceleyne Fles uit Delft. Maar niet alleen in de hal word je verrast door mooie kunst en leuke details. Loop ook zeker langs het ‘Testbeeld’ bij de roltrap, het ‘Alfabet’ in het trappenhuis en het ‘Boekenhuis’ op de kinderafdeling. Of lekker duurzaam, de fietsen om je mobiel mee op te laden op de mooie studiezolder.

Bibliotheek Neude bezoeken

Adres: Neude 11, 3512 AE Utrecht

website neude

Rondleiding

Je kunt een leuke rondleiding volgen door de bibliotheek. Je hoort dan alles over de bouwstijl en ziet de leukste details in het geweldige gebouw. 

Bekijk ook

Radio Kootwijk

Midden op de Veluwe schittert een enorme, grijze kolos. Alsof je in een sf-film bent beland. Het voormalige zendstation Radio Kootwijk is een van de meest spraakmakende gebouwen van Nederland. Het is alleen te bezoeken met gids, een aanrader!

Hoofdgebouw Radio Kootwijk

Vanaf deze locatie was sinds 1923 radiocontact met Nederlands-Indië. Bewust in the middle of nowhere omdat hier maar weinig storende invloeden op het zendverkeer waren. Architect Julius Luthmann maakte het spectaculaire, betonnen gebouw geïnspireerd door het Duits expressionisme en de Amsterdamse School. En zelfs bij zo’n gevaarte is het goed om op de details te letten. Vanaf de zijkant van het gebouw zie je namelijk dat de vorm is geïnspireerd op een Egyptische sfinx. Denk bijvoorbeeld aan de sfinx van Gizeh. En boven de entree tref je twee subtiele sculpturen. De Nederlandse en Aziatische vrouw met beiden hun handen achter hun oren verwijzen naar de functie van het gebouw. Aan de achterzijde van het pand verbeeldt de adelaar de vlucht van het geluid.

In de imposante zenderzaal stond vroeger de zendapparatuur. De metershoge ramen met zicht op de heidevelden zorgen weer voor een surrealistisch beeld. Dat dachten de makers van de Amerikaanse film Mindhunters waarschijnlijk ook, want zij kozen Radio Kootwijk in 2004 als filmset. Leuk om te weten: zij lieten het plafond aanpassen om de akoestiek te verbeteren; sindsdien wordt de zenderzaal regelmatig als (piano)concertzaal gebruikt. Vanaf het balkon heb je het mooiste zicht op de ruimte. En let ook hier weer op de details. De architect maakte namelijk bewust een foutje in de vloer…want “alleen God maakt geen fouten”, aldus Luthmann.

De opkomst van satellietverbindingen in jaren 70 betekende het begin van het einde van het zendstation. Eind 1998 ging Radio Kootwijk definitief uit te lucht. Overigens is het een geluk dat het gebouw er nog staat. De Duitsers hadden het eerder, aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, geprobeerd te slopen nadat ze het de jaren ervoor gebruikten voor de communicatie met hun onderzeeboten. Gelukkig was het Radio Kootwijk makkelijk bestand tegen de (212 meter hoge!) zendmast die ze erop lieten vallen, en kunnen we nu nog steeds van het monumentale pand genieten. Je kunt Radio Kootwijk bezoeken met een leuke rondleiding van Staatsbosbeheer. Je komt dan niet alleen in het hoofdgebouw, maar ook in de mooie watertoren, het pomphuisje en je ziet het vervallen voormalige pension, destijds het ’tehuis voor ongehuwde ambtenaren’.

Radio Kootwijk bezoeken

Adres: Radioweg 1, 7348 BG Radio Kootwijk

website radio kootwijk

Rondleiding

Tijdens de rondleiding van Staatsbosbeheer kom je niet alleen in het hoofdgebouw, maar breng je ook een bezoek aan de mooie watertoren en de monumentale pomphuisjes. Daar hoor je bijvoorbeeld dat de watertoren nog steeds wordt gebruikt! Namelijk door de brandweer als er een grote natuurbrand is. En je hoort natuurlijk alles over de functie van de toren in vroeger tijden. De gids neemt je daarna mee door het hoofdgebouw en vertelt je alles over de historie en architectuur van het markante pand.


De Inktpot, Utrecht

Dit is het grootste bakstenen gebouw van Nederland! Vanwege zijn vorm vooral bekend als De Inktpot. Het gebouw uit 1921 is al helemaal uniek omdat er een ufo op het dak ligt. 

Gebouw De Inktpot

Eind 1918 krijgt George van Heukelom de opdracht om een nieuw kantoor voor de spoorwegen te ontwerpen. Hij werkt dan al een tijd voor de spoorwegmaatschappij en heeft al wat stationsgebouwen ontworpen. De architect raakt steeds meer geïnspireerd door Berlage en zijn rationalisme en dat zie je aan de Inktpot duidelijk terug. Bijvoorbeeld door de ritmische gevels en de gebruikte, traditionele bouwmaterialen. Vanwege de Eerste Wereldoorlog zijn bouwmaterialen schaars, maar daar gat Van Heukelom creatief mee om. Zo gebruikt hij voor de fundering 21 kilometer aan oude spoorstaven. Zijn werkgever helpt ook een handje mee want de NS koopt namelijk twee steenfabrieken, een houtbedrijf, drie schepen en een Limburgs bos (alsof het niets is). Zij leveren vooral hout, en natuurlijk bakstenen want je wordt niet zomaar het grootste gebouw van baksteen: het zijn er 22 miljoen!

Ufo

Het was je misschien al opgevallen: er ligt op een grote ufo op het dak van de Inktpot. Die zat niet in het originele ontwerp. Het kunstwerk werd toegevoegd tijdens het festival Panorama 2000, waarbij verschillende kunstwerken door heel Utrecht waren te zien. De ufo werd ontworpen door Marc Ruygrok, en was het enige kunstwerk dat na het festival mocht blijven; het werd gekocht door Prorail.

Buurpanden Inktpot

Officieel heet de Inktpot overigens Hoofdadministratiegebouw III. Oftewel…naast dit derde administratiekantoor van de NS waren er nog twee. En die zie je vlak naast de Inktpot. Vooral Hoofdgebouw IIuit 1895 is prachtig. Het heet officieel Tulpenburgh en is ontworpen in uitbundige neorenaissancestijl door Jacob Frederik Klinkhamer. Gebouw I en II zijn via een voetgangersbrug met elkaar verbonden.

De Inktpot bezichtigen

Adres: Moreelsepark 3, 3511 EP Utrecht

Het gebouw is in gebruik van ProRail en alleen van buiten te bezichtigen. Soms is de Inktpot te bezoeken op Open Monumentendag.

Museum Het Schip, Amsterdam

Zoiets als Het Schip zie je niet vaak. Het gebouw heeft daadwerkelijk de vorm van een schip en barst van de uitbundige versieringen. Het is een wooncomplex, maar er zit ook een leuk museum in. Museum Het Schip organiseert talloze activiteiten, zoals rondleidingen door het gebouw, lezingen, wandelingen, fietstochten en workshops.

Architectuur Het Schip

Het Schip wordt gebouwd tussen 1914 en 1921 als wooncomplex voor arbeiders. De architect Michel de Klerk is een belangrijk gezicht van De Amsterdamse School en dat zie je duidelijk terug. Het Schip heeft een uitbundige stijl, met veel baksteen, versieringen en expressieve kleuren. Bij het ontwerp draait het vooral om het uiterlijk, functionaliteit staat op de laatste plaats. Zo zijn er balkonnetjes die je niet kunt gebruiken en bijvoorbeeld een totaal nutteloze hoge toren. Maar allemaal even mooi met geweldige details, zoals een vogel van baksteen of een bakstenen sigaar op de hoek van de gevel.

De woningen zijn van alle gemakken voorzien en worden dan ook onthaald als ‘paleizen voor arbeiders’. Dat is ook niet gek, want in die tijd woonden veel arbeidersgezinnen in donkere, kleine krotwoningen. Tijdens de industriële revolutie was er namelijk ongekende woningnood in de stad (het is kennelijk van alle tijden). De revolutionaire Woningwet van 1901 maakte een eind aan de erbarmelijke woonomstandigheden. De overheid ging onder andere leningen verstrekken aan woningbouwverenigingen om huizen te laten bouwen waaraan we ook het geweldige Schip te danken hebben.

Het Schip bezoeken

Adres: Oostzaanstraat 45, 1013 WG Amsterdam

website het schip

Activiteiten

Je kunt naar tal van activiteiten in Museum Het Schip. Aanrader is het rondje Schip met een gids. Je hoort dan alles over de (ontstaans)geschiedenis van het Schip, de architect en de leuke details die hij in het gebouw heeft verwerkt.

Bekijk ook

Stadhuis van Rotterdam

Het Rotterdamse stadhuis heeft een heel andere stijl dan de meeste andere stadhuizen in Nederland, met Byzantijnse en Romaanse invloeden.

Als een van de weinige gebouwen in het centrum, overleefde het stadhuis van Rotterdam het bombardement van mei 1940. Het prachtige pand werd zo’n twintig jaar ervoor gebouwd. Henri Evers maakte het ontwerp en won daarmee de uitgeschreven prijsvraag; enigszins omstreden want hij was goed bevriend met de burgemeester. Maar dat mag de pret niet drukken, want het is een geweldig pand geworden.

De bouwstijl wordt omschreven als eclectisch (een combinatie van verschillende neostijlen) met Byzantijnse en Romaanse invloeden. Het symmetrische gebouw  heeft vier vleugels die zijn gebouwd rondom een prachtige binnentuin (een verborgen plekje in de stad!). De mooie kleur dankt het aan de gevels van zandsteen. Op de trapgevel zijn de gemeentewapens van alle Rotterdamse deelgemeenten te zien, met in de midden de stedenmaagd. Het stadhuis barst sowieso van het beeldhouwwerk, dit moest de geschiedenis van wereldhavenstad uitdrukken. Zo zie je boven het balkon de personificaties van Ondernemingsgeest, Beleid, Betrouwbaarheid en Volharding. Op de toren van ruim 70 meter hoog (inmiddels maar een kleintje voor Rotterdamse begrippen) prijkt een gouden vredesengel.

Stadhuis Rotterdam bezoeken

Adres: Coolsingel 40, 3011 AD Rotterdam

toon in google maps

Je kunt met een groepje een rondleiding boeken door het stadhuis. En soms worden er tijdens Open Monumentendag rondleidingen gegeven door het gebouw.

Noorse Zeemanskerk, Rotterdam

De Noorse Zeemanskerk in Rotterdam is zowel van binnen als van buiten compleet van hout. Het charmante gebouw uit 1914 diende als ontmoetingsplek voor zeelieden uit Noorwegen die hun thuis langere tijd moesten missen. Een Noors baken in de havenstad.

Bouw Sjømannskirken

Het gebouw is ook nog eens op en top Noors. Noorse architecten (Magnus Poulsson en Arnstein Arneberg) maakten het ontwerp, Noorse timmerlieden kwamen over om het gebouw neer te zetten en namen bouwmaterialen en hout mee. Het ontwerp is gebaseerd op de Noorse staafkerken uit de 13e eeuw. De kerk heeft houten wanden, een houten plafond en is van top tot teen gehuld in prachtige muurschilderingen met warme tinten. De drie gebrandschilderde ramen maken het helemaal af. De schilderingen werden gemaakt door de (uiteraard Noorse) kunstschilder Domenico Erdmann die in ruil daarvoor 3 maanden kost en inwoning kreeg. Want het gebouw herbergt niet alleen een kerk, maar heeft ook een grote (lees)zaal en woonruimte oorspronkelijk bedoeld voor de dominee en het personeel.

Verplaatsing van de kerk

Het gebouw heeft overigens niet altijd op deze plek gestaan. In 1937 moest het namelijk wijken voor de aanleg van de Maastunnel. Maar omdat men het kerkje koste wat kost wilde behouden werd het verplaatst, of eigenlijk ‘verrold’. Het gebouw werd in 3 delen uit elkaar gehaald, op rollers zo’n 170 meter verschoven, en weer in elkaar gezet. Niets van te zien. Net als van een ander onfortuinlijk voorval; de Britse brandbom die in 1941 op het woongedeelte viel. Die schade werd binnen een paar jaar weer hersteld. Het gebouw biedt tot op de dag van vandaag een plek voor Noren in Rotterdam, zoals studenten en expats.

Noorse Zeemanskerk bezoeken

Adres: Westzeedijk 300, 2016 AP Rotterdam

website noorse zeemanskerk

Je kunt de bijzondere houten kerk bezoeken op Open Monumentendag.

Vredespaleis, Den Haag

Het Vredespaleis belichaamt de droom van wereldvrede na alle gewelddadige oorlogen die Europa heeft doorstaan. Geschillen tussen landen worden voortaan via dit instituut uitgevochten. Een aantal dagen per jaar kun je het paleis bezoeken met een gids. 

Gebouw Vredespaleis

De Franse architect Louis Cordonnier uit Lille ontwerpt het Vredespaleis in 1913. Hij wint de prijsvraag waar meer aan 200 architecten aan meedoen. Uiteindelijk vallen de juryleden, onder leiding van de beroemde architect Pierre Cuypers, voor het klassieke ontwerp van de Franse architect. Overigens zijn ook de genomineerde ontwerpen bewaard gebleven! De rijke staalmagnaat en filantroop Andrew Carnegie is groot voorstander van een vredestempel en schenkt daarom 1,5 miljoen dollar om het neer te zetten. Maar dit voor die tijd astronomische bedrag blijkt niet genoeg voor het rijkversierde gebouw in neorenaissancestijl. En dus wordt het ontwerp versoberd en krijgt het geen vier torens maar slechts twee. Desalniettemin is het een plaatje. En leuk om te weten: in het Franse Lille staat de tweelingbroer van het gebouw; de Kamer van Koophandel van Lille.

Kamer van Koophandel, Lille

Vredespaleis bezoeken

Adres: Carnegieplein 2,2517 KJ Den Haag

website vredespaleis

Rondleiding

Tijdens de rondleiding in het Vredespaleis word je meegenomen naar de mooiste ruimtes van het paleis, zoals de Grote Rechtszaal, de Kleine Rechtszaal en de Japanse zaal.

Hoofdkantoor Gist- en Spiritusfabriek, Delft

Blikvanger van het hoofdkantoor van de Gist- en Spiritusfabriek is de prachtige hal. Die doet wel denken aan een station.. .de architect zou nog een ontwerp hebben liggen voor een station in Vlissingen dat nooit werd gebouwd.

Geschiedenis

Jacques van Marken had meerdere fabrieken in Delft. Zoals de Gist- en Spiritusfabriek (het latere Gist Brocades, inmiddels DSM). In 1905 liet hij dit hoofdkantoor bouwen. Van Marken was een bijzondere directeur en zorgde ongekend goed voor zijn medewerkers. Zijn motto: ‘de fabriek voor allen, allen voor de fabriek’. Meer weten? Lees het artikel over Jacques Van Marken.

Architectuur

De architect van het gebouw was Bastiaan Schelling met assistentie van Karel Muller. Schelling ontwierp overigens ook de Lijm- en Gelatinefabriek (nu Lijm en Cultuur) voor van Marken. Het hoofdkantoor is gebouwd in de minder bekende Um 1800-stijl met veel gebruik van natuursteen en tal van torentjes, erkers en ornamenten. Het middendeel van de voorgevel doet denken aan een historische stadspoort, door de torentjes en de ronde entree.

Tijdens Open Monumentendag werd verteld dat meneer Schelling niet zoveel tijd had voor dit gebouw. En dus gebruikte hij een ontwerp dat hij nog had liggen…van een station in Vlissingen dat nooit werd gebouwd. Met wat aanpassingen zou hij het ‘Grote Kantoor’ hebben ontworpen. En de prachtige hal doet inderdaad denken aan een station. De hal heeft een gewelfde glazen overkapping met rondom galerijen. De zuilen op de galerijen hebben verschillende versieringen en in het trappenhuis zie je een gigantisch glas-in-loodvenster. En extra bijzonder, de ronde bakstenen zijn speciaal voor het gebouw gemaakt.

Hoofdkantoor Gistfabriek bezichtigen

Adres: Wateringseweg 1, 2611 XT Delft

Toon in google maps

Het gebouw is alleen van buiten te bezichtigen.

Bekijk ook

Beurs van Berlage, Amsterdam

De Koopmansbeurs geldt als een van de hoogtepunten van de Nederlandse architectuur. Het gebouw uit 1903 oogt zowel groots als sober.

Gebouw Beurs van Berlage

Vooral de strakke stijl en functionele bouw zijn modern. De bakstenen gevels zijn vlak en hebben aan elke zijde hun eigen karakter. De gevel aan het Beursplein is monumentaal met drie porten en een robuuste toren, geïnspireerd op een kerktoren, maar ook op Italiaanse middeleeuwse raadhuizen. De gevel tegenover het Centraal Station is juist open, met geveltoppen en torens. De lange zijgevel dankt zijn levendige ritme aan de vele vensters.

Inrichting beursgebouw

Hendrik Petrus Berlage maakt van het beursgebouw een Gesamtkunstwerk, een samenspel van diverse kunsten. En dus brengen vele kunstenaars in het gebouw versieringen aan, zoals Jan Toorop, Mendes Da Costa, Richard Roland Holst. Wel zijn de ornamenten ingetogen. Eenheid en eerlijkheid van de gebruikte materialen en de constructie zijn belangrijk voor de architect. Binnen zijn bijvoorbeeld de ijzeren kappen van de beurszalen in het zicht gehouden.  De beursgangers waren destijds overigens weinig gecharmeerd van het avant-gardistische karakter van de Beurs. De vele rauwe ongestucte baksteenmuren bevielen zelfs zo slecht dat men er wandkleden voor hing.

Beurs van Berlage bezoeken

Adres: Damrak 243, 1012 ZJ Amsterdam

website beurs van berlage

Berlage, een overtuigd socialist, heeft alles ruim opgezet. Hij gelooft namelijk dat het kapitalistische systeem binnenkort zal instorten en heeft zijn beurs zo ontworpen dat het na de revolutie als gemeenschapshuis kan dienen… En zijn wens is (deels) uitgekomen, tegenwoordig zijn in het gebouw congres-, en vergaderruimtes te vinden, zijn er concerten te beluisteren, kan er gegeten en gedronken worden en vinden er tentoonstellingen plaats.

Bekijk ook

Huis De Quack, Den Haag

Verbouwen en uitbouwen is van alle tijden. In 1902 kocht Jan de Quack dit Haagse herenhuis en zette het helemaal naar zijn hand. Het hielp dat hij zelf architect was en bovendien sierkunstenaar (iemand die gebruiksvoorwerpen verfraait). Via de audiotour door Huis De Quack hoor je er meer over.

De verbouwing van Jan

Het huis uit 1878 had een heel ander aanzien toen Jan de Quack er klaar mee was. Hij verplaatste de trap naar een aparte traptoren aan de achterzijde van het huis, en maakte aan de voorzijde een erker voor meer licht en ruimte. Ook bracht de sierkunstenaar prachtige schuifdeuren aan tussen de salon en de woonkamer. Zoals gebruikelijk in die tijd waren die kamers op de eerste verdieping, want de begane grond was voor de dienstmeid. Daar vind je bijvoorbeeld de keuken met het etensliftje waarmee de maaltijden naar de huiskamer werden getransporteerd. Een ongekende luxe voor die tijd. Net als bijvoorbeeld de badkamer en de – uiteraard rijkelijk versierde – fonteintjes waar stromend water uitkwam.

Als je het huis bezoekt, is het goed om te weten dat onze sierkunstenaar je makkelijk op het verkeerde been weet te zetten. In de trapkast zit bijvoorbeeld een ventilatierooster van ijzer, maar dit ziet eruit als hout. Ook zijn er veel marmerimitaties te vinden, zoals de lambrisering. Verder kom je tijdens je bezoek langs vele mooie decoraties, ieder vertrek in Huis De Quack is versierd. En maak vooral alle deurtjes en lades open met de sleutel die je krijgt aan het begin van je bezoek.

Huis De Quack bezoeken

Adres: Elandstraat 12, 2513 GR Den Haag

Website huis de quack

Jachthuis Sint Hubertus, Hoenderloo

Het Jachthuis Sint Hubertus op de Veluwe is een plaatje. Berlage ontwierp niet alleen het gebouw, maar ook het interieur tot aan het bestek toe. Een perfect Gesamtkunstwerk (totaalkunstwerk). Je kunt een leuke rondleiding met gids volgen door het gebouw.

Botsende karakters

Berlage had een uitgesproken idee van hoe het gebouw eruit moest komen te zien en startte in 1915 vol overgave aan zijn project. De architect streefde boven alles eenheid na, in kleur, vorm en materiaal. Alleen had de steenrijke opdrachtgever, Helene Kröller-Müller, ook zo haar wensen. Dit bleek niet goed samen te gaan en leidde tot een onstuimige verstandhouding die eindigde toen mevrouw verzocht om een serre aan de zitkamer, zodat ze mooi uitzicht had op de omgeving. Dat was voor Berlage de druppel; de hele symmetrie van het gebouw werd zo doorbroken. De serre is er gekomen, maar Berlage stapte op (Henry Van de Velde maakte zijn werk af). Dit was rond 1919. Ondanks deze strubbelingen is het gebouw inderdaad een prachtig geheel geworden. Alles is tot in detail op elkaar afgestemd, meubels, tegels, lampen… Deels dwong Berlage dit ook gewoon af. De vloer onder het tafelkleed in de eetkamer bijvoorbeeld is niet afgewerkt waardoor het kleed op exact die plek moet blijven liggen. Ook schilderijen kun je zomaar niet verhangen.

Hubertuslegende

Het buitenverblijf voor de familie Kröller-Müller was in 1920 klaar. De stijl doet denken aan Engelse landhuizen, maar je ziet ook duidelijk kenmerken van Berlage terug. Zoals de (geglazuurde) baksteen en de toren die je veel ziet bij zijn gebouwen. De toren stelt overigens in combinatie met de twee langgerekte vleugels de vorm van een gewei met kruis voor. Want het was de wens van Helene om de Hubertuslegende in het ontwerp te verwerken. Berlage heeft deze legende, over de bekering van Hubertus die in zijn jeugd een fanatiek jager was, mooi tot uitdrukking gebracht. Zoals in de glas-in-loodramen boven de toch al bijzondere entree van het jachthuis.

Jachthuis Sint Hubertus bezoeken

Adres: Apeldoornseweg 258, 7351 TA Hoenderloo

website sint hubertus

Rondleiding

In het Jachthuis kun je een rondleiding volgen door de vijf belangrijkste vertrekken: de hal, eetkamer, bibliotheek, theekamer en de kamer van Helene. Je hoort alles over de geschiedenis, de architectuur en de kunst in het Jachthuis.

De Delftsche Sport, Delft

In 1914 werd een compleet nieuw boothuis vastgemaakt aan een 16e-eeuwse toren. Het ontwerp kwam van Han van Meegeren, later beroemd als meestervervalser van Vermeer. En ook hier is echt niet van nep te onderscheiden.

Gebouw De Delftsche Sport

Bij de oprichting in 1885 zat de roeivereniging in een houten loods vlakbij de Gist- en Spiritusfabriek. In dit schuitenhuis waren geen kleedkamers, douches en er was zelfs geen toilet. Dus toen het aantal leden groeide, ging de vereniging op zoek naar een ander clubgebouw. En kwam op het idee om de -toen sterk vervallen- Sint-Huybrechtstoren van de gemeente te kopen. Han van Meegeren maakte een clubgebouw van de 16-eeuwse toren (in de 16e eeuw liet de gemeente Delft maar liefst 22 torens in de stadswallen bouwen, als uitzichtpunt of voor de opslag van wapens). Van Meegeren was destijds student Bouwkunde in Delft en al een paar jaar lid van de roeivereniging. Hij knapte de toren op, waarbij de verdwenen bovenste verdieping werd gereconstrueerd en vensters werden aangebracht. En hij ontwierp het neoromantische boothuis dat aan de toren vast kwam te liggen. Ook hier is echt en nep niet van elkaar te onderscheiden. Het boothuis zou zo uit de 16e eeuw kunnen komen.

Nieuwe vleugel

In de jaren 90 dreigde het hele gebouw vanwege de toegenomen scheepvaart langzaam in de Schie weg te zakken. Het clubgebouw was nodig aan herstel toe en bovendien (weer) te krap geworden door het groeiend aantal leden. In 2005-2006 werd het gebouw gerenoveerd en kreeg het een nieuwe transparante vleugel met douches en kleedkamers. Daar bovenop een dakterras met mooi uitzicht over de Schie.

De Delftsche Sport (DDS) bezichtigen

Adres: Oostplantsoen 140, 2611 WN Delft

toon in google maps

Het gebouw is alleen van binnen te bekijken op Open Monumentendag.

Stadsarchief Amsterdam (De Bazel)

Het Amsterdamse stadsarchief vind je in De Bazel, vernoemd naar zijn architect. Bij Amsterdammers staat het het gebouw met zijn vrolijke lagen ook bekend als De Spekkoek. Elke zondag kun je met een gids mee langs de mooiste vertrekken.

Gebouw De Bazel

Het gebouw werd in 1926 neergezet voor de Nederlandsche Handel-Maatschappij die de handel en industrie van moest bevorderen. Het werd in de stijl van het rationalisme gebouwd. Het pand heeft maar liefst 10 bouwlagen rondom twee lichte binnenplaatsen. En nu we het toch over afmetingen hebben: die bouwlagen zijn 31 meter hoog en de zijgevel 100 (!) meter lang. De bovenste 2 verdiepingen springen iets in, waardoor de gigantische kolos toch iets minder groot lijkt. En hij heeft een hele levendige uitstraling dankzij de afwisseling van natuursteen en baksteen.

Bezoek Stadsarchief Amsterdam

Adres: Vijzelstraat 32, 1017 HL Amsterdam

website stadsarchief

Rondleiding

Tijdens de rondleiding kom je door de mooiste vertrekken, zoals de Schatkamer met art déco-schilderingen op de muren en de plafonds. Daar is ook de vaste tentoonstelling waar je alles te weten komt over de historie van de stad. Elke zondagmiddag kun je mee met de rondleiding door het Stadsarchief Amsterdam.

Bekijk ook

Hotel New York, Rotterdam

Hotel New York is een begrip in Rotterdam. Vroeger werd het gebouw gebruikt als hoofdkantoor van de Holland Amerika Lijn (HAL), de scheepvaartverbinding tussen Rotterdam en New York. Nu is het een culinaire hotspot aan de populaire Wilhelminakade.

Van HAL naar hotel

Vanaf het eind van de 19e eeuw vervoerde de HAL vele migranten naar de Amerika. Zij zagen de ‘Nieuwe Wereld’ als het land van mogelijkheden en wilden daar een beter leven opbouwen. De schepen naar New York vertrokken vanaf de Wilhelminakade in Rotterdam. Het hoofdkantoor dat je ziet, is begin 1900 neergezet. De architecten Müller en Droogleever Fortuyn ontwierpen het kantoor dat daarna nog drie keer is uitgebreid. Het massieve gebouw met jugendstil invloeden is gebouwd in de nieuw historiserende stijl. De mooie koperen torens met klok en windwijzer herinneren nog aan de afvaart van de schepen.

In de jaren na de Tweede Wereldoorlog kreeg de HAL concurrentie van de luchtvaart. Het bedrijf zette zijn schepen daarom steeds vaker in voor cruises en in 1978 verhuisde het hoofdkantoor naar New York. Daarna werd het leuke gebouw in Rotterdam bijna gesloopt, omdat de gemeente hoogbouw op die plek wilde (toen al dus). Maar de illustere Riek Bakker, waar we ook de Erasmusbrug aan te danken hebben, stak daar een stokje voor. Ze regelde dat de gemeente meebetaalde aan een hotel in het historische pand. In 1993 werd Hotel New York geopend. Maar zoals je ziet, is de hoogbouw er later alsnog gekomen…

Kop van Zuid

Hotel New York bezoeken

Adres: Koninginnenhoofd 1, 3072 AD Rotterdam

website hotel new york


Voormalige Amerikaanse ambassade, Den Haag

Het gebouw aan de mooie Lange Voorhout valt nogal uit de toon bij de historische buurpanden. Toch is het gebouw bijzonder, en er zijn leuke details in verwerkt. 

Architectuur

Het ambassadegebouw kwam in 1959 op de plek te staan van het deftige Hotel Paulez (dit hotel ging verloren tijdens het bombardement op Bezuidenhout). De inwoners van Den Haag vonden het moderne pand totaal niet passen bij zijn statige buren aan de Lange Voorhout. Het is tot op de dag van vandaag het zwarte schaap van de familie. De ambassade werd ontworpen door de Hongaars-Amerikaanse Marcel Breuer, die ontwierp in de stijl van Het Nieuwe Bouwen. Bij deze stroming staat functionaliteit voorop; een gebouw moest vooral praktisch zijn. Daarom was het uitgangspunt ‘vorm volgt functie’. Dus de architecten basereen het ontwerp van een gebouw op het gebruik ervan. Je herkent de bouwstijl aan de rechte hoek, de platte daken, de stalen raamkozijnen en het totale gebrek aan decoratie. Breuer ontwierp bijvoorbeeld ook de Rotterdamse Bijenkorf in deze stijl (daar veel meer op z’n plek).

De ambassade is gemaakt van gewapend beton en de gevels zijn bedekt met kalksteen. En misschien was het je al opgevallen…Breuer was gefascineerd door de trapezium-vorm. Bijna geobsedeerd, want je ziet deze werkelijk overal terug. De kalkstenen platen, de ramen, de vloeren, de pilaren, en zelfs de deurklinken hebben deze vorm. Maar ook de deur naar het balkon, met als gevolg een hele onhandige, smalle deuropening. Niet echt functioneel zou je zeggen. De verklaring die ik daarvoor kreeg tijdens een rondleiding door het gebouw was even simpel als geniaal: “vorm volgt functie, maar niet altijd”. Onderin de balkondeur zit een kleine opening. Het verhaal gaat dat een ambassadeur dit luikje liet maken voor zijn (niet al te grote) hond.

Inrichting

Aan de inrichting hebben de Amerikanen al die jaren weinig gedaan, het heeft een oubollige, jaren 50 look. Met veel donker hout en aftandse vloerbedekking. Ze namen wel veel, heel veel, beveiligingsmaatregelen. Het zal je misschien verbazen, maar Breuer had een open gebouw voor ogen. De open delen hebben de Amerikanen vakkundig afgesloten en voorzien van tralies en hekken die nu de ambassade verhuisd is, gelukkig weer kunnen verdwijnen. 

Voormalige Amerikaanse ambassade bezoeken

Adres: Lange Voorhout 102, 2514 EJ Den Haag

Toon in google maps

Rondleiding

Elke zondag kun je een rondleiding door de voormalige ambassade volgen. Je kunt kiezen uit Nederlandstalige of Engelstalige rondleidingen.

Derde ambachtsschool, Den Haag

In een zijstraatje in Scheveningen vind je de Derde Ambachtsschool, een topmonument ontworpen door de bekende architect Jan Duiker. 

Geschiedenis

In de 19e eeuw gaan particulieren zelf scholen oprichten voor technisch praktijkonderwijs. Simpelweg omdat daar behoefte aan is . Dat klopte inderdaad, na de opening van de eerste in 1873 groeit het aantal ambachtsscholen snel. In 1931 wordt de derde  geopend:  de Derde Ambachtsschool met 21 leslokalen.

Architectuur

Het ontwerp van de Derde Ambachtsschool komt van Jan Duiker, een belangrijk architect van het Nieuwe Bouwen. In deze stroming staat functionaliteit voorop. Architecten gebruiken glas, beton en staal en doen niet aan versieringen. En ze willen veel licht, lucht en ruimte in een gebouw voor een gezonde leefomgeving. Het gebouw in Scheveningen valt dan ook op door zijn mooie lichtinval. Dankzij het betonnen skelet van het gebouw is het mogelijk grote vlakken met  glas te plaatsen. De gevels krijgen een aluminiumkleur. Hierdoor schitteren ze in de zon en zijn ze mat in de schaduw. Wat je verder zal opvallen, is de scheepsbrugachtige voorzijde van het gebouw.

Derde Ambachtsschool bezichtigen

Adres: Zwaardstraat 14, 2584 TX Den Haag

toon in google maps

Het gebouw is alleen van buiten te bezichtigen. Soms kun je het gebouw op Open Monumentendag van binnen bekijken.  

Oude bibliotheek TU Delft

Op voormalig militair oefenterrein verrees in 1915 de bibliotheek van de Technische Hogeschool (de latere TU Delft). Het prachtige gebouw is ontworpen in twee bouwstijlen, de neorenaissance en de neoclassicistische stijl.

Architectuur

Het gebouw werd ontworpen door Jan Vrijman. Hij ontwierp bijvoorbeeld ook het Academiegebouw en het Provinciehuis in Groningen, en in Delft ontwierp hij aan Ezelsveldlaan 61 het voormalige laboratorium voor Werktuig- en Scheepsbouwkunde . De TU-bibliotheek was de eerste in Nederland met een publieksgedeelte en een apart brandvrij magazijn. De bibliotheek moest echt het visitekaartje worden van de school. Het publieksgedeelte werd dan ook in uitbundige neo-Hollandse renaissance stijl gebouwd. Het gebouw heeft sierlijke topgevels, kruiskozijnen en speklagen. Het magazijn is neoclassicistisch. Je ziet dit bijvoorbeeld aan de zuilen (van baksteen) en voor de liefhebber, de ionische kapitelen. De erkers van het magazijn waren niet voor de sier maar waren plekken om stof van de boeken af te kloppen.

In 1923 werd het gebouw voor Weg- en Waterbouwkunde aangesloten op de bibliotheek. Deze werd ontworpen door Gerard van Drecht die bij Vrijman in dienst was. Het ontwerp is expressionistisch met decoratieve elementen in art deco. In 1975 verhuisde de faculteit naar de TU-wijk en nam de bibliotheek ook dit gebouw in gebruik. Later kwam ook de bibliotheek in die wijk te zitten, en is het gebouw omgebouwd tot appartementencomplex. In het voormalige publieksgedeelte zit nu een opleidingsinstituut.

Naar de Oude bibliotheek

Adres: Raam 180, 2611 WP Delft

toon in google maps

Het gebouw is alleen van buiten te bezichtigen.

BK City, Delft

Het pand werd oorspronkelijk gebouwd als faculteit Scheikunde, vandaar de watertoren (voor als een scheikundig proefje zou mislukken). Nu hebben de studenten Bouwkunde er les.

Het gebouw

Wie in Delft woont, weet er vast van of was er misschien zelfs bij: de brand in 2008 die de TU-faculteit Bouwkunde verwoestte. Het gebouw was niet meer te redden, dus er moest iets nieuws komen. En er was haast bij, want na de brand werd de faculteit tijdelijk gehuisvest in tenten. Daarom werd besloten het hoofdgebouw om te bouwen voor de studenten.

Gerard van Drecht ontwierp het hoofdgebouw in traditionalistische stijl met invloeden van de Amsterdamse School. Het gebouw werd ook wel De Rode Scheikunde genoemd, vanwege de rode steen. En maar liefst zes architectenbureaus hebben het gigantische gebouw omgevormd tot BK City. Om te illustreren hoe complex het gebouw was: in de Tweede Wereldoorlog zaten zowel Duitsers (het gebouw deed dienst als wapenopslag) als onderduikers in het pand. Daarom hebben de architecten een straat gemaakt die alle vleugels met elkaar verbindt.

De faculteit van binnen

Leuke ruimtes om te bekijken: de kantine Het Ketelhuis waar de muren en plafonds niet zijn afgewerkt, zodat de architecten in spe kunnen zien wat er schuil gaat achter de stenen. De oranjezaal waar de hoogte niet goed werd doorgegeven (even de stellage aan het plafond vergeten) waardoor het bovenste gedeelte van de tribune onbruikbaar is. En de leuke espressobar, gemaakt van gebruikt materiaal – de kozijnen van het gesloopte wooncomplex de Zwarte Madonna. En loop ook zeker langs de stoelencollectie, met exemplaren van bijvoorbeeld Rietveld en Le Corbusier. De collectie heeft de brand wonderwel overleefd (pikant detail: de miljoenen collectie werden tijdens de brand van het oude faculteitsgebouw even opgestapeld op straat). En vlakbij de stoelencollectie vind je de bibliotheek van Bouwkunde met een leuke desk van losse gestapelde boeken.

Naar BK City

Adres: Julianalaan 134, 2628 BL Delft

toon in google maps

BK City doet soms mee met Open Monumentendag.

Bekijk ook

Bijenkorf, Den Haag

De Haagse Bijenkorf werd in 1926 geopend. Het is een geweldig voorbeeld van de Amsterdamse School met tal van versieringen en expressieve kleuren. 

Gebouw De Bijenkorf Den Haag

In 1923 schreef De Bijenkorf een prijsvraag uit voor het ontwerp van een Haagse vestiging. De vakjury – met onder andere Berlage – vond het ontwerp van Jan Frederik Staal het best. Maar de directie vond dit niet geschikt voor een warenhuis en koos voor Piet Kramer, een bekende architect van de Amsterdamse Schoolstijl. Voor De Bijenkorf gebruikte Kramer een constructie van gewapend beton. Hierdoor hoefden de gevels geen gewicht te dragen en konden ze elke vorm krijgen die hij maar wilde.  Het werden golvende gevels van baksteen, onderbroken door verticale stroken glas in koperen kozijnen. Het voorste deel aan de Wagenstraat maakte Kramer rond, waardoor het op een toren lijkt. Aan de bovenkant van de gevel zie je ronde decoraties van natuursteen die naar voren springen. Ook zie je veel sculpturen aan de gevel. Er hebben meer dan twintig beeldend kunstenaars meegewerkt aan het gebouw.

Interieur De Bijenkorf

In het interieur is maar weinig terug te zien van de oorspronkelijke details. Destijds was er een hoge, zeshoekige vide met galerijen en lichtkap. Om ruimte te winnen werd deze opgevuld tijdens een verbouwing in 1962.  Ook is toen veel houtsnijwerk verwijderd. Alleen in het trappenhuis is dit bewaard gebleven. Daar zie je ook het gebrandschilderd glas nog.

Naar De Bijenkorf

Adres: Wagenstraat 32, 2512 AX Den Haag

website bijenkorf