Rond 1910 ontstaat in Amsterdam een nieuwe stroming: het expressionisme. In Nederland staat de stijl dan ook vooral bekend als de Amsterdamse School. De verspreiding van de bouwstijl in Nederland is groot.

Kenmerken Amsterdamse School

De Amsterdamse School zette zich af tegen het koele, stugge rationalisme. De nadruk ligt niet meer op de functionaliteit, maar juist op de expressieve, dynamische buitenkant van het gebouw. Je ziet bij deze bouwstijl dan ook veel decoratieve (kostbare) details. Dakpannen en tegels werden op alle mogelijke manieren gebruikt. Ook hanteerden de architecten bijzondere vensters en vensterformaten.

Als bouwmateriaal werd vooral baksteen gebruikt. Daarmee kon je een gevelwand laten golven, en makkelijk balkons en versieringen aanbrengen. De stijl wordt daarom ook wel expressieve baksteenarchitectuur genoemd. Je ziet dit heel duidelijk terug bij het Het Schip in Amsterdam. Bekende uitzondering, waarbij geen baksteen maar gewapend beton in expressieve vorm werd gebruikt, is het radiozendstation Radio Kootwijk.

Varianten expressionisme

De verspreiding van de Amsterdamse School in Nederland was groot en er ontstonden verschillende varianten:

• Organisch expressionisme
  Het organisch expressionisme was geïnspireerd door Rudolf Steiner die in 1912 de antroposofische beweging oprichtte. De vloeiende beweging stond voorop bij deze stroming. Voorbeelden zijn de hoofdkantoren van de ING-bank in Amsterdam en de Gasunie in Groningen.

• Zakelijk expressionisme en Nieuwe Haagse School
  De Nieuwe Haagse School ontstond rond 1920. De Haagse architecten gebruikten ook baksteen én veel versieringen, maar die werden juist hoekig en kubistisch… Belangrijke inspiratiebronnen waren Berlage en Frank Lloyd Wright. Je ziet dit bijvoorbeeld duidelijk terug bij het Kunstmuseum in Den Haag. Meer weten? Lees dan hoe de Nieuwe Haagse School is toegepast in het Haagse Laakkwartier. Daarnaast zie je dat de bekende architect Willem Dudok ook tot zijn eigen soort zakelijk expressionisme kwam met zijn raadhuis van Hilversum.

Voorbeelden expressionistische gebouwen