Willem Dudok

Nergens heeft architect Willem Dudok meer gebouwd dan in Hilversum, maar hij maakte ook talloze andere markante gebouwen en woonwijken in Nederland. Met het raadhuis van Hilversum werd hij wereldberoemd.

Over de architect

Willem Marinus Dudok werd geboren in 1884 in een Amsterdamse, muzikale familie; zijn vader was violist en zijn moeder pianist. Willem had ook creatieve aanleg en muzikaal talent, maar koos uiteindelijk heel verrassend voor een opleiding tot genieofficier. Tijdens zijn studie raakte hij steeds meer geïnteresseerd in het vak bouwkunde en toen hij later diverse functies in het leger bekleedde, maakte hij in zijn vrije tijd al veel ontwerpschetsen (met toen duidelijke invloeden van Berlage). Al snel ging Dudok op zoek naar werk als architect en werd in 1913 aangenomen als plaatsvervangend directeur van Gemeentewerken in Leiden, omdat ‘hij het technische met het artistieke kon combineren’. Maar zijn ambities reikten verder en slechts twee jaar later werd Dudok verantwoordelijk voor alle bouwactiviteiten van de groeiende gemeente. Er lag al een uitbreidingsplan klaar en er moest een nieuw raadhuis komen; het gebouw uit 1931 werd het levenswerk van de architect. Daarna volgden talloze opdrachten uit binnen- en buitenland. Leuk om te weten dat muziek een grote inspiratiebron was voor de architect; hij was het liefst aan het werk met muziek van Bach of Debussy op de achtergrond. Op zeventigjarige leeftijd ging Willem Dudok met pensioen en overleed een aantal jaar later, in 1974. De architect werd begraven op de door hemzelf ontworpen Noorderbegraafplaats in Hilversum, onder een eveneens door hemzelf ontworpen grafsteen.

Gebouwen van Dudok

Het oeuvre van Dudok is enorm. Hij maakte de meeste wijken, scholen en gemeentelijke gebouwen  van Hilversum. Buiten deze stad is vooral het gebouw van het Leidsch Dagblad bekend dat hij ontwierp in samenwerking met architect J.J. Oud, later zijn beste vriend. In Utrecht is de stadsschouwburg van zijn hand, in Rotterdam het huidige café Dudok en het Erasmushuis, en in Eindhoven is het Witte Dorp van Philips. Ook werkte hij als planoloog mee aan de wederopbouw van Den Haag na de oorlog. Buiten Nederland ontwierp hij een studentenhuis voor de Cité Universitaire in Parijs, een cultureel centrum in Bagdad en een bioscoopcomplex in het Indiase Calcutta.

Kenmerken

Dudok was een eenling, die zich niet in een hokje liet plaatsen en zich weigerde aan te sluiten bij een bepaalde stroming.  In zijn eerste ontwerpen in Hilversum zie je de invloed terug van de Amsterdamse School. Later nam hij hier afstand van en ontwikkelde zijn eigen stijl, het zakelijk expressionisme (kubisme) met plastische, blokvormige ontwerpen, vrijwel zonder ornamenten. Hierbij werd Dudok beïnvloed door de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright. Dit zie je duidelijk terug bij het beroemde raadhuis van Hilversum.

Waardering

In binnen- en buitenland wordt Willem Dudok nog altijd geroemd en dat gebeurde trouwens ook al tijdens zijn leven. Critici waren lyrisch over het Hilversumse raadhuis. Toen Nederlandse architecten en liefhebbers van de architectuur enige tijd geleden konden stemmen om uit te maken wie de Nederlandse architect van de 20e eeuw was, eindigde Dudok achter Berlage op de tweede plaats.