Wereldfaam verwierf Jacob van Campen met het Paleis op de Dam, het grootste en meest prestigieuze gebouw uit de 17e eeuw. Voor zijn ontwerpen nam de architect de klassieke bouwkunst van de Grieken en Romeinen als voorbeeld.

Over de architect

Voor het geld hoefde de Haarlemse Jacob van Campen het niet te doen; hij werd in 1596 geboren in een zeer welgestelde familie. De jonge Jacob ging als tijdverdrijf schilderen en was zo getalenteerd dat hij werd toegelaten tot het Sint-Lucasgilde. Vanaf z’n 20e verbleef hij een tijd in Italië om zich te verdiepen in schilderkunst en architectuur, en raakte geïnspireerd door onder andere Andrea Palladio. Terug in Nederland combineerde hij de Italiaanse bouwstijl met de hier gebruikelijke baksteenbouw, en op die manier ontstond het Hollands classicisme. De architect wordt dan ook gezien als de grootmeester van deze stijl. Na een lange loopbaan overleed Jacob van Campen in 1657 in Huis Randenbroek dat hij had geërfd.

Gebouwen Jacob van Campen

Van Campen was selectief bij het aannemen van opdrachten. Naast het Paleis op de Dam (oorspronkelijk ontworpen als stadhuis),  Paleis Noordeinde (het werkpaleis van Willem-Alexander) en het Mauritshuis (gemaakt in samenwerking met Pieter Post), ontwierp hij bijvoorbeeld de Nieuwe Kerk in Haarlem en Hofwijck in Voorburg. Grote onduidelijkheid is ontstaan over de Westertoren; zeker is dat de Westerkerk ontworpen is door Hendrick de Keyser die in de Hollandse renaissancestijl werkte, maar de toren is dusdanig classicistisch dat die veelal wordt toegewezen aan Van Campen. Maar de geleerden zijn het hier niet over eens.

Kenmerken

Classicistische gebouwen – en dus de gebouwen van Jacob van Campen – doen vaak denken aan Romeinse tempels. Dit komt vooral door de symmetrie, de zuilen en het fronton (de driehoekige bekroning van de gevel).

Waardering

Het Hollands classicisme vond snel navolging. Zo ontwierp de architect Philips Vingboons Amsterdamse grachtenhuizen in de stijl. Zijn broer Justus Vingboons ontwierp het Trippenhuis – bijna een kopie van het Paleis op de Dam – voor de gebroeders en wapenhandelaars Trip. Ook in Stockholm zie je de 17e-eeuwse stijl terug, namelijk bij een stadspaleis van de naar Zweden geëmigreerde Louis de Geer, toevallig ook wapenhandelaar. Zijn huis is tegenwoordig in gebruik door de Nederlandse ambassade.